Crusader Kings III

Ένας βασιλιάς, μια δυναστεία, μια αιώνια αυτοκρατορία.

Η πορεία του Crusader Kings III προς την δόξα έχει την αφετηρία της στο μακρινό 2015, όταν έπεσαν οι πρώτες ιδέες και τα προσχέδια για τον διάδοχο του πολυθρύλητου Crusader Kings II. Η αναπτυξιακή ομάδα της αγαπημένης μας Paradox Interactive, αγαπημένης γιατί είναι η “μητέρα” τιτάνιων Grand Strategy, αναβάθμισε την πατενταρισμένη μηχανή γραφικών Clausewitz Engine και ρίχτηκε στην βελτίωση και επέκταση των εξαιρετικών game mechanics του πρωτότυπου. Οι developers κατέφυγαν σε εβδομαδιαία καταγραφή των αναπτυξιακών τους κινήσεων, έστησαν αυτί στα θέλω και τις προτάσεις του φανατικού κοινού της σειράς και παρέδωσαν το αριστούργημα τους εν καιρώ πανδημίας, τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Παιχνίδι δίχως λήξη
Το Crusader Kings III είναι ένα Grand Strategy όνομα και πράμα, ένα μεγαλειώδες video game στρατηγικής με άφθονα RPG στοιχεία. Σας πηγαίνει ένα μακρινό ταξιδάκι στον χρόνο και, συγκεκριμένα, στα χρόνια 867 με 1066 μ.Χ. Τον καιρό εκείνο του σκοτεινού Μεσαίωνα, δυναστείες από ευγενείς, φυλάρχους και άλλους πολεμοκάπηλους και διψασμένους για εξουσία ανθρώπους, κυβερνούσαν τον κόσμο, επιβάλλοντας την πολιτική τους. Το παιχνίδι σας επιτρέπει να επιλέξετε μεταξύ προσχεδιασμένων σεναρίων και ηγητόρων ή να επιλέξετε έναν ηγεμόνα από οποιαδήποτε χώρα του τότε γνωστού κόσμου και να τον οδηγήσετε στην μοίρα του.

Θα πάθετε ένα σύντομο κλακάζ ανοίγοντας τον τεράστιο χάρτη του παιχνιδιού και διαπιστώνοντας ότι καλύπτει τρεις ηπείρους (Ευρώπη, Ασία, Αφρική) και εκατοντάδες χώρες, μικρές και μεγάλες, όλες με τους ηγέτες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματά τους. Από τα πρώτα βήματά σας στο Crusader Kings III συνειδητοποιείτε λοιπόν ότι το περιεχόμενό του δεν έχει χορτασμό. Ο χρονικός ορίζοντας για να απολαύσετε τα πάντα δεν διακρίνεται πουθενά, δοθέντος του ότι το 1453, η πτώση της Κωνσταντινούπολης, είναι η καταληκτική ημερομηνία του gameplay και ένα πέρασμα μέχρι τον τερματισμό διαρκεί κοντά στις 80 ώρες.

Το interface είναι γεμάτο εξυπηρετικά εικονίδια τα οποία θα τα μάθετε καλά ακολουθώντας το επεξηγηματικό tutorial. Το tutorial σας οδηγεί ικανοποιητικά σε όλα τα εικονίδια, τους στατιστικούς πίνακες και την κατανόηση των πρωταρχικών game mechanics, το όλο σύστημα όμως είναι τόσο περίπλοκο που απαιτεί μελέτη ωρών για να θεωρήσετε ότι είστε έτοιμοι να ακολουθήσετε μια παρτίδα μέχρι το τέλος της. Η χρήση των hyperlinks είναι μια πανέμορφη σχεδιαστική πινελιά η οποία σας επιτρέπει να μεταπηδάτε από το ένα game feature στο επόμενο, δημιουργώντας έναν τεράστιο ιστό γνώσης του πελώριου gaming συστήματος, δίχως την ανάγκη καταφυγής στην ενσωματωμένη εγκυκλοπαίδεια για να λύσετε τις απορίες σας. Οι πρώτες σας ώρες θα περάσουν στο ξεψάχνισμα των σχέσεων μεταξύ της πληθώρας gaming εργαλείων που περιέχει το Crusader Kings III, αναγκάζοντάς σας συχνά να παρατήσετε στην μέση ένα playthrough και να πιάσετε καινούργιο.

Κρεοπωλείο “ Η Βασιλική Οικογένεια”
Ξεψαχνίζοντας τον τομέα της διπλωματίας θα διαπιστώσετε μερικές ριζικές αλλαγές της διπλωματικής σκέψης του “τότε” με το “σήμερα”. Στο μεσαιωνικό περιβάλλον του Crusader Kings III οι συμμαχίες περνούν από τα κρεβάτια των ευγενών, δηλαδή πραγματοποιούνται διαμέσου σύναψης συγγενικών δεσμών. “Πάρε την κόρη μου”, “δώσε τον γιό σου”, “πιάσε την ανιψιά”, “τσίμπα την εγγονή” και το σούπερ μάρκετ που διανέμει συγγενικά πρόσωπα εδώ και εκεί δεν σταματά ποτέ. Είναι φανερό εδώ ότι οι μεσαιωνικές αυτές πρακτικές κληρονομήθηκαν στην μετεξέλιξη των ηγεμόνων του “τότε”, στους ζάπλουτους του “σήμερα” οι οποίοι συνηθίζουν να συγγενεύουν μεταξύ τους ώστε να παραμείνουν τα πλούτη στην κάστα και να μην βγουν παραπέρα μπας και… μπαγιατέψουν. Το μεγαλείο του Crusader Kings III βρίσκεται όμως στην ελευθερία που σας χαρίζει για να χαράξετε την προσωπική σας πορεία. Αν δεν σας αρέσει το παραπάνω νταραβέρι, επιλέξτε το Diplomacy Lifestyle και συνάψτε συμμαχίες δίχως την μεσολάβηση των γαμήλιων δεσμών.

Η ελευθερία είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του Crusader Kings III, η δυνατότητα να διαμορφώσετε την εμπειρία σας όπως ακριβώς την φαντάζεστε. Αφού πρόκειται για ένα από τα κορυφαία video games γεωπολιτικής που υφίστανται, είναι λογικό να σας παρέχει όλα τα εργαλεία που χρειάζεστε για να ασκήσετε την πολιτική σας. Αξιοποιώντας τα game mechanics είστε σε θέση να αλλάξετε εντελώς τον ρου της ιστορίας και να διαμορφώσετε κράτος και οικογένεια όπως ακριβώς τα θέλετε. Η παροχή της απόλυτης αυτής ελευθερίας έχει δύο σκοπούς, και τους επιτυγχάνει και τους δύο.

Ο πρώτος είναι να επιτευχθεί ένας τέλειος συνδυασμός Role Playing και Strategy. Οι στρατηγικές αποφάσεις επηρεάζουν τον ψηφιακό κόσμο και αλλάζουν τις ισορροπίες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Οι αποφάσεις που σχετίζονται με τις ικανότητες, τις πράξεις και την ζωή του ηγεμόνα, μεταμορφώνουν τον εκάστοτε playable χαρακτήρα σας (ο οποίος αλλάζει μετά θάνατον και την θέση του παίρνει ο διάδοχος) στο άτομο που φαντάζεστε, συνεπώς ενσαρκώνει έναν συγκεκριμένο ρόλο και γίνεστε ο σεναριογράφος της προσωπικής του ζωής. Επιλέγετε lifestyles με γνώμονα τα skills που διαθέτει αρχικά, μεταμορφώνοντάς τον σε μέγα διπλωμάτη, ερωτύλο, δολοπλόκο, άνθρωπο του θεού ή περήφανο πολέμαρχο. Τα lifestyles χωρίζονται σε τρία skill trees έκαστο, διευρύνοντας σημαντικά τα μονοπάτια που μπορείτε να ακολουθήσετε. Αυτόματα ταυτίζεστε με το δημιούργημά σας το οποίο παύει να είναι μια φιγούρα εξουσίας και γίνεται ένα ανθρώπινο ον με υπόσταση, αδυναμίες, μικρότητες, ιδιαιτερότητες αλλά και φορέας ηρωικών πράξεων.

“Τα νεύρα μου, τα χάπια μου και ένα άλογο να φύγω”
Θα αγαπήσετε το game mechanic του stress διότι αιχμαλωτίζει την ψυχολογική πραγματικότητα του κάθε ανθρώπου έως τις μέρες μας. Σε πρώτη φάση θα το αντιμετωπίσετε σαν ένα εμπόδιο ενάντια στις αυθαιρεσίες σας, ένα τροχοπέδη που σας οδηγεί ντε και καλά σε συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφορών. Ας υποθέσουμε ότι είστε ένας καθολικός ηγεμόνας που πιστεύει τυφλά στο δόγμα και είναι παντρεμένος με μια γυναίκα με ανεπαρκέστατες τιμές στα skills της. Η πρώτη σας προσπάθεια να την ξεφορτωθείτε δια της νόμιμης οδού, εκείνης του διαζυγίου, πέφτει στο κενό γιατί ο Πάπας είναι στενοκέφαλος και απεχθάνεται τα διαζύγια. Στο μυαλό σας ξεπηδά μια ριζοσπαστική λύση, να την “καθαρίσετε” και να απαλλαγείτε μια και καλή από αυτή.

Αποφασίζετε να αναθέσετε την δουλειά σε ένα “μούτρο” που εργάζεται στο συμβούλιό σας και διαπιστώνετε ότι η πράξη θα έχει ως συνέπεια ο ηγεμόνας να “ανεβάσει πίεση στο 200”, να γεμίσει δηλαδή το stress bar του. Το τιγκάρισμα της εν λόγω μπάρας έχει αρνητικές συνέπειες, οι οποίες μπορεί να αποβούν καταστροφικές αν επαναλαμβάνετε συνέχεια το ίδιο παραμύθι και στρεσάρετε το ταλαίπωρο avatar σας. Στην προσπάθειά του να καταπολεμήσει το στρες, ο ηγεμόνας θα αναπτύξει πάθη που μπορεί να τον οδηγήσουν στον θάνατο όπως είναι ο αλκοολισμός. Μια άλλη πιθανότητα είναι να πάθει νευρικό κλονισμό και να αχρηστευτεί για κάποιο διάστημα. Μια τρίτη είναι να βρίσκεται μόνιμα σε κατάσταση ακραίου εκνευρισμού τον οποίο θα ξεσπάσει βιαίως σε όλο το περιβάλλον του, σκοτώνοντας κόσμο δεξιά και αριστερά.

Το ζήτημα είναι ότι ουδείς εγγυάται ότι τα πάθη θα έχουν άσχημη κατάληξη, ίσως απλά να εξελιχθούν σε μια ακίνδυνη συνήθεια όπως η συγγραφή ενός ημερολογίου. Έτσι, ζυγίζοντας τα υπέρ και τα κατά των πράξεων που πάνε κόντρα στην ψυχοσύνθεση του χαρακτήρα σας, είστε ελεύθεροι να διακινδυνεύσετε την ψυχική του υγεία αν οι ανταμοιβές μιας πράξης το αξίζουν. Αν επιθυμείτε να περάσει το δικό σας δίχως σοβαρά ρίσκα, υπάρχει και η οδός της θρησκευτικής μεταρρύθμισης. Γιατί να ακολουθήσετε τις Αβρααμικές, τις ανατολίτικες ή τις παγανιστικές θρησκείες όταν μπορείτε να σκαρώσετε το δικό σας θεολογικό παραμύθι, το οποίο θα προσαρμόζεται απόλυτα στα θέλω σας;

Εδώ έρχεται ο πόρος Peity να παίξει καθοριστικό ρόλο καθότι χρειάζεστε μεγάλες ποσότητες για να προσθαφαιρέσετε δόγματα και διδασκαλίες, Tenets και Doctrines αντίστοιχα. Έχοντας άφθονο Peity στα χέρια σας αλλάζετε όλα τα συστατικά της θρησκείας που κληρονομήσατε με το κράτος σας, μεταμορφώνοντάς την ίσως από μια μειλίχια, συντηρητική θρησκεία με φιλάνθρωπα στοιχεία σε ένα όργιο διαστροφής, δολοφονιών, μαγείας και πισώπλατων μαχαιρωμάτων που θα έκαναν τον Καλιγούλα να δακρύσει από την χαρά του. Υπάρχουν βέβαια κάποια όρια στα αίσχη που μπορείτε να κάνετε, τα οποία συνδέονται με την original θρησκεία που θέλετε να μεταρρυθμίσετε. Για παράδειγμα, οι ανθρωποθυσίες δεν είναι εφικτές με τίποτα στις μονοθεϊστικές θρησκείες εκ του Ισραήλ.

Θυμάστε τον Captain Hook από την υπέροχη ιστορία του Peter Pan; Στο Crusader Kings III εσείς είστε ο Captain Hook δίχως να έχετε σχέση με πειρατικές δραστηριότητες όμως. Οι “γάντζοι” και τα “αγκίστρια” που διαθέτετε είναι εκβιαστικής φύσεως καθώς η λέξη Hook στο παιχνίδι συνδέεται με τα βρώμικα μυστικά που συσσωρεύετε για φίλους και εχθρούς, στέλνοντας τον Spymaster σας να τα μαζέψει. Συγκεντρώνοντας hooks είστε σε θέση να επιβάλλετε την θέλησή σας σε όποιον σας καπνίσει, εξασφαλίζοντας τίτλους γης, επιθυμητούς γάμους, συμμάχους στους πολέμους σας και άλλα πολλά.

Η ανέγερσης μιας αυτοκρατορίας
Δύο λεξούλες σας έχω για να περιγράψω τις αναπτυξιακές δυνατότητες των κτίσεων σας και είναι οι “οικοδομικός οργασμός”. Να έχετε υπόψη εξαρχής ότι το χτίσιμο κτιρίων και η ανακάλυψη τεχνολογιών είναι μια μακροχρόνια διαδικασία άρα μην περιμένετε να ξεπετάγονται ναοί, πόλεις, κάστρα και οι υποδομές τους σαν μανιτάρια πάνω στον χάρτη. Τα πάντα είναι προσεκτικά μετρημένα αναγκάζοντάς σας να υπολογίζετε το κόστος των κατασκευών, τον χρόνο που θα πάρει η ολοκλήρωσή τους και, κυρίως, την συνολική προσφορά τους στο κράτος. Το Crusader Kings III, ακολουθώντας τα βήματα των προκατόχων του, συνεχίζει ένα φανταστικό σύστημα διανομής γης και τίτλων το οποίο οδηγεί σε λεπτομερειακές στρατηγικές κινήσεις.

Θεωρητικά σας συμφέρει να διαχειρίζεστε προσωπικά ένα σωρό κομητείες (counties) για να καρπώνεστε απευθείας τα εισοδήματά και τα bonuses που παρέχουν. Στην πράξη, η κατοχή τεράστιων εκτάσεων σημαίνει ότι στα λιγοστά μέλη του συμβουλίου σας θα πέσουν περισσότερες ευθύνες με αποτέλεσμα οι κομητείες να αναπτύσσονται με ρυθμούς χελώνας. Η αποκέντρωση θα οδηγήσει στην ταχύτερη ανάπτυξη των κομητειών που δωρίσατε στους υποτακτικούς σας, θα ενισχύσει τρομερά την αφοσίωσή τους στην δυναστεία σας και θα επιτρέψει στα εδάφη που σας απόμειναν να οικοδομηθούν ταχύτερα. Αυτό γίνεται διότι οι ντόπιοι ηγεμόνες διαθέτουν και αυτοί το συμβούλιό τους και δεν περιμένουν από τους δικούς σας υπουργούς να φροντίσουν για τα πάντα.

Το πρόβλημα με το σχέδιο αποκέντρωσης είναι ότι ενισχύετε de facto ορισμένα πρόσωπα του κύκλου σας τα οποία αρχίζουν να έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις και βλέψεις. Επίσης, οι κομητείες που δωρίσατε (vassal counties) σας αποδίδουν μόνο ένα μικρό ποσοστό από τα εισοδήματά τους, αυτό που έχετε συμφωνήσει με τους υποτακτικούς (vassals) ευγενείς σας. Το σύστημα εσωτερικής διπλωματίας του Crusader Kings III είναι υπέροχο και έρχεται εδώ να λάμψει με την χρησιμότητά του. Τα Feudal Contracts είναι οι συμφωνίες που συνάπτετε με τους vassals ευγενείς οι οποίες καθορίζουν ένα σωρό νευραλγικά ζητήματα, με το σπουδαιότερο να είναι η γνώμη που έχουν οι σύμμαχοι ευγενείς για εσάς. Η υψηλή φορολογία και ο αυξημένος αριθμός στρατιωτών που σας οφείλουν ας πούμε, θα οδηγήσει σε δυσαρέσκεια και σε ενδεχόμενη επανάσταση των ευγενών. Όσο πιο σφιχτή είναι η εξουσιαστική σας λαβή σας πάνω στους vassals, τόσο συντομότερα θα σας δημιουργήσουν προβλήματα.

Οι αυθαιρεσίες να λείπουν
Για να αποφύγετε το αντάρτικο και να διατηρήσετε καλές σχέσεις έχετε ένα σωρό επιλογές, ήπιες και άγριες. Οι καλύτερες μέθοδοι οδηγούν στον έξυπνο εξευμενισμό των ευγενών με συμπόσια, τίτλους, ακριβά δώρα και πολιτικές σκευωρίες που θα αυξήσουν την συμπάθεια προς την δυναστεία σας. Οι άγριοι τρόποι περιλαμβάνουν εκφοβισμούς, φυλακίσεις και δολοφονίες. Θα ενθουσιαστείτε από την ποικιλία συμπεριφορών που παρουσιάζουν οι vassals, αναγνωρίζοντας σε πρώτη φάση το εκπληκτικό επίπεδο του A.I. Ενοποιώντας με τον ηγεμόνα μου την Ιρλανδία παρατήρησα έκπληκτος στρατούς να προελαύνουν στον χάρτη και να εισβάλλουν σε κάστρα ξεκινώντας πολιορκίες. “Ποιος τόλμησε να μου επιτεθεί αφού καθάρισα το νησί από τους εχθρούς;” αναφώνησα.

Η απάντηση είναι ότι κανείς δεν μου επιτέθηκε, οι ευγενείς μου τα πήραν στο κρανίο μεταξύ τους και άρχισαν να πολεμούν με όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις. Μέσα στον εμφύλιο χαμό, παρατήρησα και ορδές χωρικών να ξεσηκώνονται και να την “πέφτουν” σε αφύλακτες πόλεις. Η αυθόρμητη αυτή κινητικότητα είναι χάρμα οφθαλμών, ζωντανεύει τον χάρτη κάθε λίγο και λιγάκι, καταδεικνύει την αυτόνομη βούληση του A.I. που ακολουθεί την προσωπική του ατζέντα με βάση τα skills των χαρακτήρων και σας υποχρεώνει να έχετε διαρκώς το νου σας στις κρατικές υποθέσεις και γαίες. Για να σταματήσετε τις εμφύλιες αυθαιρεσίες των vassals απαγορέψτε τους δια νόμου να κηρύττουν πολέμους δίχως την έγκρισή σας.

Οι γυναίκες, παρότι μοιάζουν παραγκωνισμένες από τα πατριαρχικά έθιμα της εποχής, διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στο Crusader Kings III, με ή χωρίς την δική σας επέμβαση. Η βασίλισσα κατέχει προεξάρχουσα θέση στο εξαμελές βασιλικό συμβούλιο (council) και προσθέτει ένα από πέντε skills της σε εκείνα του βασιλιά, ενισχύοντας κατά πολύ την αποτελεσματικότητά του. Προσωπικά ήθελα πάντα η γυναίκα μου να εξέχει στο Manage Domain, δηλαδή να έχει υψηλό Stewardship skill. Αντισταθμίζοντας το χαμηλό Stewardship του βασιλιά, η βασίλισσα ευθύνεται για την επιτυχημένη συλλογή φόρων και το γέμισμα του κρατικού ταμείου με άφθονο gold. Δίνει έτσι την ευκαιρία στον ηγεμόνα να ρίξει όλο το βάρος του στα στρατιωτικά θέματα, να αυξήσει το Martial skill στα ύψη και να σαρώσει τους εχθρούς στα πεδία των μαχών.

Nα λοιπόν που πίσω από κάθε πετυχημένο άντρα κρύβεται μια δυναμική γυναίκα στην κυριολεξία, στο Crusader Kings III. Οι γυναίκες γίνονται καταπληκτικά μέλη του συμβουλίου, εξασφαλίζουν δια των παιδιών τους την διαδοχή του ηγεμόνα και την επιβίωση της γενιάς τους και, σε τελική ανάλυση, γίνονται οι ίδιες κυρίαρχες του παιχνιδιού αντιστρέφοντας τους ρόλους της τότε εποχής. Αν είστε γυναίκα gamer, δημιουργήστε μια νέα μητριαρχική θρησκεία, αλλάξτε τους κανόνες, βάλτε τον σύζυγο σε δεύτερο ρόλο και χτίστε μια μητριαρχική δυναστεία που θα αντέξει αιώνες.

“Σας ακούω αλλά θα κάνω το δικό μου”
Ένα χελιδόνι δεν φέρνει ποτέ την άνοιξη στην γεωπολιτική παλαίστρα, αντιλαμβάνεστε λοιπόν την σημασία που έχει το Council σας στην διακυβέρνηση της χώρας. Το εν λόγω game mechanic είναι ένα φανταστικό εργαλείο ανάπτυξης του βασιλείου που διαθέτετε αλλά η χρήση του δεν περιορίζεται εκεί. Ο καλύτερος τρόπος για να εξευμενίσετε κάποιον από τους υποτελείς ευγενείς σας ο οποίος είναι δυσαρεστημένος με εσάς, είναι να τον τοποθετήσετε στο συμβούλιο σε ρόλο Priest, Chancellor, Steward, Marshal ή Spymaster. Οι συμβουλάτορες ή υπουργοί αν προτιμάτε την σύγχρονη έννοια τους, διαδραματίζουν ρόλο σε όλες τις πτυχές του κράτους, από τον στρατό και τις θρησκευτικές αρμοδιότητες έως τα οικονομικά και την κατασκοπία.

Με τρία εικονίδια ο καθένας στην διάθεσή του, τα οποία αναγράφουν αυτόματα τις λειτουργίες τους όταν τα χαϊδέψετε με τον κέρσορα, μαζεύουν στρατό και φόρους, εκπαιδεύουν αξιωματικούς, ανακαλύπτουν βρώμικα μυστικά των εχθρών, ενσωματώνουν στην θρησκεία και την κουλτούρα σας τους αλλότριους πληθυσμούς του κράτους κ.ο.κ. Ο σημαντικότερος σύμβουλος για τις πολεμικές σας βλέψεις θα ανακαλύψετε με έκπληξη ότι δεν είναι ο Marshal αλλά ο Realm Priest σας. Δεν νοείται πόλεμος στο Crusader Kings III (και στην ιστορική πραγματικότητα), δίχως Casus Belli, αιτία πολέμου ή πρόφαση για να είμαστε ακριβέστεροι. Ο δόλιος παπάς που σας υπηρετεί, πηγαίνει σε όποια περιοχή και αν τον στείλετε και, πλαστογραφώντας ντοκουμέντα, σας προσφέρει μια ωραιότατη δικαιολογία για να εισβάλετε.

Ωραίο πράγμα οι σκευωρίες, καθημερινό φαινόμενο στον Μεσαίωνα και σε όλους τους πολιτικούς κύκλους από καταβολής κόσμου. Οι σκευωρίες (Schemes) είναι ένα πανίσχυρο όπλο για να πετύχετε πολιτικά και προσωπικά οφέλη. Ο μέγας σκευωρός της αυλής είναι ο Spymaster, πάντα έτοιμος να σας βοηθήσει στα φωτεινά ή τα σκοτεινά σας σχέδια. Καλά διαβάσατε, οι σκευωρίες δεν είναι μόνο αρνητικές, έχουν και την θετική τους όψη. Υπάρχουν Schemes με τα οποία πιάνετε φιλία με άτομα που σας ενδιαφέρουν για πολιτικούς ή ερωτικούς σκοπούς. Η εξεύρεση της αγάπης της ζωής σας επίσης είναι εφικτή διαμέσου των Schemes. Η σκοτεινή πλευρά των σκευωριών προσφέρει μεγάλες ανταμοιβές αλλά πάει πακέτο και με δυσάρεστες συνέπειες. Αν αποφασίσετε να δολοφονήσετε ανθρώπους με την σέσουλα, θα εκτεθείτε ανεπανόρθωτα στα μάτια του κόσμου στην περίπτωση που διαρρεύσουν τα αίσχη σας. Οι ποινές στην αποδοχή εγχώριων και ξένων δυνάμεων είναι τόσο σοβαρές ώστε να περάσετε χρόνια ολόκληρα με σοβαρά μειονεκτήματα σε διπλωματικό και οικονομικό επίπεδο, γεγονός που θα φρενάρει απότομα την όποια πρόοδο είχατε πετύχει μέχρι τότε.

Πόλεμος ή ειρήνη, της μουρλής θα γίνει
Δεν έχει σημασία αν εξελιχθείτε στον καλύτερο διπλωμάτη του σύμπαντος, αν είστε άψογος απέναντι σε όλες τις δυνάμεις που συνορεύουν με το κράτος σας, αν γεμίζετε τους ηγέτες τους με δώρα και φιλικές χειρονομίες. Το μονοπάτι του πολέμου θα το ακολουθήσετε όπως και να έχει, και θα χαρείτε για αυτό διότι, σε αντίθεση με την πραγματικότητα, ο πόλεμος στο Crusader Kings III είναι πώρωση. Το πρώτο βήμα σας είναι η ανακάλυψη ή η κατασκευή μιας πρόφασης για να επιτεθείτε στο υποψήφιο θύμα σας. Στην συνέχεια μετράτε τις δυνάμεις σας, προσφεύγοντας στην καταπληκτική ανάλυση που προσφέρει το πολυεπίπεδο user interface, εξετάζοντας την δυναμικότητα του εχθρού και τους συμμάχους που ενδέχεται να σπεύσουν προς βοήθεια. Τα πάντα είναι προσεκτικά μετρημένα για να αποθαρρύνουν τις βιαστικές και παράλογες κινήσεις.

Στην προετοιμασία του επερχόμενου μακελειού συγκαταλέγεται και η συσσώρευση άφθονου gold με σκοπό να σηκώσετε τα έξοδα ενός παρατεταμένου πολέμου τα οποία γίνονται συντριπτικά από μήνα σε μήνα. Στην σύνθεση του στρατού σας λαμβάνονται οι κρισιμότερες αποφάσεις για την σύρραξη. Οι levies είναι η πολυπληθέστερη μονάδα του στρατού σας, φανταστείτε τους σαν ένα τσούρμο χωρικούς που τους δώσατε όπλα και τους αμολήσατε στο πεδίο της μάχης για να έχουν κάτι να σφάξουν οι αντίπαλοι. Στα πρώτα σας βήματα σαν κατακτητές, οι levies είναι ικανοί να νικήσουν μόνοι τους τις μάχες και να ρίξουν κάποια κάστρα, μόνο όμως στην περίπτωση που ο εχθρός δεν έχει εκπαιδευμένες μονάδες.

Συστηματική μελέτη δεδομένων, κατανόηση των διαπλεκόμενων σχέσεων στην παγκόσμια σκακιέρα και δυναμικές αποφάσεις είναι το ζουμί ενός φανταστικού Strategy.

Οι επαγγελματίες στρατιώτες ονομάζονται Men-At-Arms και είναι συντάγματα καλά εκπαιδευμένων “χασάπηδων” τα οποία έχουν πλεονέκτημα έναντι κάποιων μονάδων και μειονέκτημα έναντι άλλων. Επανδρώνοντας τις μονάδες των Men-At-Arms με διαφορετικά είδη πολεμιστών, εξασφαλίζετε ότι στην μάχη θα έχετε αντίμετρα έναντι των εχθρικών δυνάμεων και δεν θα παρακαλάτε την… Παναγία οι εχθροί να έχουν το μοναδικό είδος Men-At-Arms που είστε σε θέση να πετσοκόψετε. Με στεναχώρησε το ότι ο αριθμός των Men-At-Arms είναι πολύ μικρός αρχικά γιατί επιθυμούσα να περιλάβω όλα τα διαθέσιμα είδη, από τις πολιορκητικές μηχανές που “τελειώνουν” ευκολότερα τις πολιορκημένες πόλεις έως τις βαριές μονάδες πεζικού και ιππικού. Στην πορεία ο αριθμός μεγαλώνει με τις κατάλληλες τεχνολογίες αλλά διατηρείται σχετικά μικρός για να σας αναγκάσει σε προσεκτική επιλογή των δυνάμεων σας.

Οι ισχυροί στρατοί διαθέτουν και τους ήρωές τους φυσικά οι οποίοι στο εν λόγω Strategy ονομάζονται Champions, Knights κ.ο.κ. Αυτές οι ανθρώπινες μηχανές του θανάτου ξεκαθαρίζουν εύκολα έναν εχθρικό στρατό που στερείται σοβαρών ηρώων και αποδίδουν καλύτερα όταν κολλήσετε στην στρατιά σας έναν ικανότατο Commander. Ο καλός Commander καθορίζεται από το Martial skill του και ο καλός ήρωας από το Prowess. Αναλογιστείτε ότι ο ηγεμόνας ή η ηγέτιδα δεν επιτρέπεται να συμμετέχει σαν ήρωας στην μάχη για να μην σκοτωθεί γρήγορα και άδοξα, συνεπώς δεν έχει νόημα να αυξάνετε το Prowess τους, επικεντρωθείτε στο Martial αν θέλετε να τους δώσετε κεντρικό ρόλο στις πολεμικές επιχειρήσεις.

Στις πολιορκίες διαθέτετε μια πολύ σημαντική επιλογή, με την προϋπόθεση να συνοδεύεται ο στρατός σας από πολιορκητικές μηχανές. Μπορείτε να μπουκάρετε από τα γκρεμισμένα τείχη με σκοπό να επισπεύσετε το τέλος της πολιορκίας, θυσιάζοντας όμως πολύ περισσότερους στρατιώτες. Προσέξατε θαρρώ το πόσο τέλεια υπολογισμένα είναι όλα τα game mechanics αλλά και τα features, απαιτώντας σε κάθε βήμα έντονη στρατηγική σκέψη και αποκλείοντας τις σπασμωδικές κινήσεις. Η επιλογή του πεδίου της μάχης είναι κρίσιμη για την τελική νίκη. Επιλέξτε ένα μέρος του χάρτη στο οποίο οι σημαντικότερες μονάδες σας δεν θα έχουν σοβαρά μειονεκτήματα και η νίκη είναι εξασφαλισμένη, εφόσον οι μονάδες σας ξεπερνούν σε ποιότητα ή αριθμό τις εχθρικές δυνάμεις.

Η θέα της μάχης δεν συγκρίνεται δυστυχώς με το μεγαλείο ενός Total War αλλά αποτυπώνεται με μοντέλα χαρακτήρων τα οποία ανταλλάσσουν με μανία χτυπήματα και θα σας θυμίσουν τις αξέχαστες εκστρατείες στα Europa Universalis. Η συγκεκριμένη απεικόνιση είναι ένα χαρακτηριστικό των τίτλων της Paradox που έχω μάθει να εκτιμώ, εστιάζοντας το βλέμμα στα εικονίδια και τους αριθμούς που ξεδιπλώνουν την εξέλιξη της σύγκρουσης και αφήνοντας την φαντασία να αναπαραστήσει την σφαγή σε μορφή ταινίας. Το battle system του Crusader Kings III είναι τέλεια ισορροπημένο και ανταποκρίνεται απόλυτα στα δεδομένα που δημιουργήσατε με τις αποφάσεις σας, δίχως να συγχωρεί το παραμικρό λάθος.

Τα πάντα εκτελούνται με point & click διαδικασίες, η κίνηση στις θαλάσσιες οδούς έχει (ευτυχώς) αυτοματοποιηθεί και το rally point, το σημείο συγκέντρωσης των στρατευμάτων όταν καλείτε επιστράτευση, παίζει σημαντικό ρόλο στην ταχύτητα με την οποία θα πλήξετε τον πρώτο σας στόχο. Για την ευκολία σας υπάρχει η εντολή Raise All Armies με την έναρξη ενός πολέμου, δεν σημαίνει όμως ότι δεν μπορείτε να την αγνοήσετε και να κόψετε τον στρατό σας σε κομμάτια, επιδιώκοντας κυκλωτικές κινήσεις και συντρίβοντας πολλαπλούς στόχους. Σε όλα τα παραπάνω προσθέστε το σημαντικότερο όπλο που διαθέτετε για την νίκη, τους μισθοφόρους.

Τα πληρωμένα ξίφη είναι ο καλύτερος τρόπος για να αιφνιδιάσετε τον εχθρό σας, επιτιθέμενοι με πολλούς στρατούς από διαφορετικά σημεία. Οι μισθοφόροι έχουν και ένα επιπλέον πλεονέκτημα, δεν καταγράφονται πουθενά στις επίσημες στρατιωτικές δυνάμεις ενός κράτους. Αυτό σημαίνει ότι ο αντίπαλος (και εσείς αντίστοιχα) δεν γνωρίζει την ύπαρξή τους άρα η αιφνιδιαστική εμφάνιση μισθοφορικών στρατών μπορεί να τινάξει τα πολεμικά σχέδια των εχθρών και τα δικά σας στον αέρα. Ασφαλώς οι μισθοφόροι είναι πραγματικοί... φαταούλες καταβροχθίζοντας άφθονο gold έτσι πρέπει να διαθέτετε γερά αποθέματα για να εντάξετε αρκετές μονάδες στον στρατό σας.

Υπάρχει μόνο μια κατηγορία ανάμεσα στις μονάδες σας η οποία κινδυνεύει με υπερκόπωση από το ασταμάτητο άλεσμα σάρκας και αυτή δεν είναι άλλη από τους Knights. Οι ιππότες σας, καλά εκπαιδευμένοι από τον Marshal και ενισχυμένοι από ειδικά κτίρια που θα κατασκευάσετε, έχουν το Prowess σαν κυρίαρχο στατιστικό τους. Αυτό υποδηλώνει πόσο ικανοί είναι στην μάχη σώμα με σώμα. Με το Prowess να μετριέται σε αρκετές δεκάδες, οι Knights σας μεταμορφώνονται σε Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης και πέφτουν σαν γεράκια πάνω στον ανεκπαίδευτο όχλο των εχθρών, θερίζοντας εκατοντάδες. Προφανώς αξίζει τον κόπο να επενδύσετε στην εκπαίδευση των Knights για να απολαύσετε πολλές ηρωικές νίκες.

Διαχείριση πόρων και πώρωσης
Για να αναστήσετε μια σοβαρή αυτοκρατορία πρέπει να συγυρίσετε πρώτα τα οικονομικά σας. Τρεις είναι οι πόροι που οφείλετε να έχετε σε αφθονία για να λειτουργεί ομαλά το κράτος σας, τα gold, prestige και piety. Δεν τίθεται θέμα για το ποιος είναι ο σπουδαιότερος πόρος γνωρίζοντας ότι οι πόλεμοι και η ανοικοδόμηση μιας χώρας απαιτούν βουνά από χρυσάφι. Η αιώνια καταδίωξη του gold καθορίζει τις περισσότερες κινήσεις σας. Θα προτιμήσετε κτίρια που αυξάνουν τους φόρους, θα βάλετε τον Steward του συμβουλίου σας να μεγιστοποιεί την συλλογή τους, θα καταφύγετε σε ληστρικές επιδρομές σε γειτονικά κράτη για να μεγαλώσετε το κομπόδεμά σας. Οι πιο παράξενοι τρόποι συσσώρευσης πλούτου είναι οι εκβιασμοί σε ευγενείς και η καθαρή ζητιανιά στον αρχηγό της θρησκείας σας, στον οποίο θα πάτε με τεντωμένο χέρι και λυγισμένα γόνατα να ζητήσετε gold.

Το prestige έχει ευεργετική επίδραση στις διπλωματικές σας περιπέτειες, είναι απαραίτητο για την κήρυξη πολέμου και επιτρέπει την προσθήκη περισσότερων ηρώων στα στρατεύματά σας. Το piety, η ευλάβεια, είναι ένας σημαντικός πόρος για την εποχή του Μεσαίωνα στην οποία διαδραματίζεται το Crusader Kings III. Πηγαίνοντας με τα νερά της θρησκείας σας εξασφαλίζετε μεγάλη κρατική σταθερότητα, ευρύτατη αποδοχή από τους ομόθρησκους ηγεμόνες και την μοναδική ευκαιρία να ξεκινήσετε ιερό πόλεμο ενάντια στους εχθρούς της πίστης. Η δημιουργία ενός πανίσχυρου θρησκευτικού τάγματος θα ωφελήσει ποιοτικά τις στρατιωτικές δυνάμεις σας, σκεφτείτε μάλιστα να χρησιμοποιήσετε την ισχύ του για καθαρά προσωπικούς λόγους. Η διαρκής πάλη σας να αυγατίσετε τους κρατικούς πόρους είναι το ισχυρότερο κίνητρο πίσω από τις περισσότερες στρατηγικές αποφάσεις και η μεγάλη συσσώρευσή τους μια απόλαυση που πρέπει να βιώσετε.

Ετοιμαστείτε για γερή ψυχρολουσία όταν ο ηγεμόνας σας αφήσει τον μάταιο ψηφιακό game world του Crusaders Kings III. Όλα τα perks που ξεκλειδώσατε με τόσους αγώνες και τεράστιες δαπάνες xp στο Lifestyle που επιλέξατε, γίνονται αυτόματα καπνός. Προτού σας πιάσει συγκοπή καλό είναι να ρίξετε μια ματιά σε ένα πολύ σημαντικό πόρο ο οποίος δεν είναι τόσο ορατός όσο οι υπόλοιποι, το Renown. Οι πράξεις σας στην ζωή επηρεάζουν την αναγνωρισιμότητα όλης της δυναστείας σας και δίνουν πρόσβαση σε ένα σωρό perks που ονομάζονται Dynasty Legacies. Οι κατηγορίες της δυναστικής σας κληρονομιάς είναι αρκετές και το κόστος του κάθε perk αξιοσημείωτο έτσι αναγκάζεστε αρχικά να επικεντρωθείτε στα σημαντικότερα χαρακτηριστικά που θέλετε να έχουν οι απόγονοί σας. Ονειρεύεστε μια γενιά πολεμάρχων και εναποθέτετε το Renown σας στα Warfare Legacies. Θέλετε να είστε αγαπητοί στον κόσμο και στρέφεστε προς τα Law Legacies. Σε όποια κατηγορία και αν απλωθείτε, θα το κάνετε κατόπιν ώριμων στρατηγικών υπολογισμών.

Όπως προαναφέρθηκε, το A.I. υποκαθιστά με ικανοποιητικό τρόπο τους ανθρώπινους αντιπάλους, εντούτοις είναι πάντα προτιμότερο να παίζετε με άλλους users, τεστάροντας τις ικανότητές σας στο έπακρο. Αν δεν διαθέτετε ήδη, σπεύστε στην επίσημη ιστοσελίδα της Paradox Interactive, σκαρώστε στα γρήγορα ένα account και ετοιμαστείτε να εισέλθετε στον μαγικό κόσμο του mutliplayer mode του Crusader Kings III. Οι servers της Paradox θυμίζουν τον Άτλαντα γιατί έχουν την ισχύ να “σηκώσουν” 32 παίκτες στον ίδιο χάρτη. Θα διαπιστώσετε με χαρά ότι υπάρχουν πολλοί users που έχουν ξεκινήσει δικές τους παρτίδες στις οποίες μπορείτε να ενταχθείτε όποτε το επιθυμήσετε. Εναλλακτικά, στήνετε το δικό σας παιχνίδι καθορίζοντας και τις σημαντικότερες παραμέτρους όπως είναι το επίπεδο δυσκολίας και το αν θα υπάρχει καταληκτική ημερομηνία ή όχι. Στο multiplayer η εποχή της αθωότητας και των load/saves φτάνει στο τέλος της, το κάθε λάθος κοστίζει και η ζημιά δεν διορθώνεται με αλχημείες αλλά με σωστή στρατηγική. Θα βγάλετε μάτια και στην πλάτη αν οι αντίπαλοι users έχουν κτήσεις κοντά στο κράτος σας, θα μετράτε με προσοχή κάθε κίνηση και, σαν ανταμοιβή για όλες αυτές τις ταλαιπωρίες, θα συμμετέχετε σε καταπληκτικές παρτίδες γεμάτες ανατροπές και αναδυόμενες ιστορίες.

Ομορφιά και ευεξία
Προσωπικά δεν αμφέβαλα ούτε δευτερόλεπτο για το ότι το Crusader Kings III θα είναι κλάσεις ανώτερο από τους προκατόχους του. Αναλογιστείτε τις τεράστιες γνώσεις που απόκτησαν οι σχεδιαστές του από τα περασμένα Crusader Kings, σκεφτείτε μόνο το Crusader Kings II με τις δεκάδες χιλιάδες παίκτες που το έλιωσαν, εμπλουτίζοντας το στην συνέχεια με τις απόψεις που μοιράστηκαν στο ζωηρό community του. Οι γνώμες και οι συστάσεις των παικτών μετατράπηκαν από τους δημιουργούς σε ένα σωρό DLCs με εκατοντάδες πρόσθετες ώρες περιεχομένου όπου νέοι χάρτες έκαναν την εμφάνισή τους, νέες χρονολογικές περίοδοι μελετήθηκαν και τα game mechanics ραφιναρίστηκαν στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

Στο Crusader Kings III απολαμβάνετε τον καρπό της γνώσης του πνευματικού μόχθου που περιέγραψα και ο οποίος ξεχωρίζει σημαντικά στον οπτικό τομέα. Τα στατικά πορτρέτα που χαζεύατε στα παλιά Crusader Kings και αναπαριστούσαν τον ηγεμόνα σας και τους υπόλοιπους χαρακτήρες, αντικαταστάθηκαν με τρισδιάστατα μοντέλα. Οι πρωταγωνιστές του δράματος έχουν πλέον βάθος, animations για να δείχνουν ζωντανοί και όχι πίνακες καρφωμένοι σε τοίχο και, το σημαντικότερο, αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Θα αισθανθείτε σαν τον Dorian Gray αντικρίζοντας το avatar σας να αλλοιώνεται από την ζωή που ακολουθεί, να γερνάει, να ασχημαίνει, να γεμίζει τραύματα και σημάδια από τις κακουχίες μιας ζωής στο μέτωπο.

Πέραν των χαρακτήρων, και έχοντας υπόψη σας ότι περνάτε τον χρόνο σας κοιτάζοντας χάρτες και στατιστικούς πίνακες, θα επιτρέψετε στα μάτια σας να αγκαλιάσουν τις χρωματικά κωδικοποιημένες περιοχές και επιλογές, τα κατανοητά εικονίδια, τους αμέτρητους θυρεούς, τους ανάγλυφους χάρτες και την κίνηση των στρατών πάνω σε αυτούς. Η αισθητική του βιτρό έχει διατηρηθεί εδώ σε ένα πολυσύχναστο σημείο της οθόνης, τα hints που αναπαύονται δίπλα ακριβώς από τις μπάρες των ζωτικότερων πόρων σας. Τα εικονίδια είναι μικρά αλλά η ομορφιά τους δεν διαφεύγει από όποιους αρέσκονται στα υαλογραφήματα.

Χαμένοι μέσα σε έναν ωκεανό στατιστικών από τον οποίο δεν θα θέλετε να βγείτε ποτέ, θα εμποτιστείτε από την καταπληκτική μουσική επένδυση που επιμελήθηκε ο σούπερ ταλαντούχος συνθέτης πολλών αριστουργημάτων της Paradox Interactive, ο Andreas Waldetoft (Crusader Kings II, Stellaris, Europa Universalis 3-4, Victoria 2, Hearts of Iron 4). Μαζί με τον νεοφερμένο Philip Wareborn, ο Waldetoft συνέθεσε έναν πολεμικό παιάνα που αποθεώνει το μεσαιωνικό δράμα, επιστρατεύοντας ένα σωρό από όργανα που χρησιμοποιούνταν κατά κόρον εκείνες τις εποχές. Δεν λέω, ωραίες οι δραματικές, απαλές και μινιμαλιστικές νότες πολλών κομματιών όμως τίποτα δεν συγκρίνεται με το main theme, το εκπληκτικό κομμάτι The Dynasty. Το εν λόγω κομμάτι σας υποδέχεται από την πρώτη κιόλας οθόνη του παιχνιδιού, φορτίζοντάς σας αυτόματα με το ορχηστρικό του μεγαλείο και την εκπληκτική χορωδία που σας κάνει να νιώθετε ότι κατέβηκε αγγελικό τάγμα στην γη και άρχισε να τραγουδά την θεία δόξα.

Το καλύτερο “εμβόλιο” για τους Strategy fans
Η αποκτηθείσα εμπειρία από τα περασμένα Crusader Kings και η αποφασιστικότητα της δημιουργικής ομάδας της Paradox Interactive να ξεπεράσουν τον εαυτό τους, χτύπησε πραγματική “φλέβα χρυσού” στο είδος των Strategy. Το Crusader Kings III είναι ένα μεγαλειώδες οικοδόμημα στο οποίο διαπλέκονται φανταστικά game mechanics, features, καλλιτεχνικές πινελιές και πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες. Το διαβαθμισμένο interface με τις δεκάδες απολήξεις του θέλει δουλειά για να κατακτηθεί, η εκμάθησή του όμως οδηγεί σε άπειρες ώρες απολαυστικής ενασχόλησης. Το πλήθος των αποφάσεων και των στρατηγικών κινήσεων που εκτελείτε ανά in game έτος είναι αρκετό για να σας κολλήσει σαν βεντούζα μπροστά στον υπολογιστή, αδυνατώντας να ξεκολλήσετε αν δεν δείτε κάποια ορατά αποτελέσματα των αποφάσεών σας. Το κόστος των 45+ ευρώ είναι αστείο για την τεράστια αντοχή στον χρόνο που του χαρίζει το εκπληκτικό replayability.

Θετικά:
- Νέες και πρωτότυπες ιστορίες ξεπηδούν από την κάθε απόφασή σας
- Αφθονία ιστορικών δεδομένων, σεναρίων και προσωπικοτήτων
- Πλήρης χαρτογράφηση του κόσμου της εποχής
- Απεριόριστες δυνατότητες παραμετροποίησης της εμπειρίας
- Τέλειο σύστημα μάχης για το είδος του
- Hyperlinks για γρήγορη πρόσβαση σε πληροφορίες
- Πλούσιοι στατιστικοί πίνακες με ουσία
- Μεγάλη διάρκεια και τεράστια αντοχή στον χρόνο λόγω replayability
- Πανέξυπνο A.I.
- Soundtrack χολιγουντιανού επιπέδου

Αρνητικά:
- Για να δαμάσετε τα συστήματά του θα πέσει πολύ μελέτη
- Χρονοβόρο φόρτωμα κατά την διαδικασία του initializing

Βαθμολογία
Γραφικά: 7.5
Ήχος: 8
Gameplay: 9
Σενάριο: 8
Αντοχή: 9.5
Γενικά: 8.6

Ένα ψηφιακό αριστούργημα στρατηγικής που μπορεί να δημιουργήσει εξάρτηση.

Γιάννης Μοσχονάς