Five Nights at Freddy's

Το νυχτοκάματο του τρόμου.

Τα indie games εν γένει δεν διαθέτουν τον προϋπολογισμό για μεγάλες ομάδες εργαζομένων και διαφημιστικές καμπάνιες, οπότε για να πετύχουν συνήθως βασίζονται σε μια καλή ιδέα, την πετυχημένη εκτέλεσή της με περιορισμένα μέσα και την διάδοση από στόμα σε στόμα. Αυτό το τρίπτυχο ακολούθησε και το Five Nights at Freddy’s, η επιτυχία του οποίου είχε ως αποτέλεσμα να κυκλοφορήσουν εκδόσεις του για κινητά και κονσόλες, διάφορα sequels, ακόμα και merchandise ή βιβλία για τον κόσμο του. Παραδόξως όμως, το success story του Five Nights at Freddy’s ξεκινάει από μία αποτυχία.

Ο δημιουργός του παιχνιδιού, Scott Cawthon, ξεκίνησε φτιάχνοντας χαρούμενα games για παιδιά, με όχι και πολύ μεγάλη επιτυχία. Τελευταίο του σε αυτό το ύφος ήταν το Chipper & Sons Lumber Co., το οποίο δέχτηκε σφοδρή κριτική για το ρομποτικό animation και την εμφάνιση των ανθρωπόμορφων ζώων που πρωταγωνιστούσαν σε αυτό, καθώς αντί για χαριτωμένα είχαν βγει μάλλον τρομακτικά. Αντί όμως να απογοητευτεί, ο Cawthon αγκάλιασε αυτά τα σχόλια και σε μια στιγμή ιδιοφυίας, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τον ίδιο σχεδιασμό χαρακτήρων, αλλά αυτή τη φορά για ένα παιχνίδι τρόμου.

Είμαστε μια ευχάριστη ατμόσφαιρα
Το Five Nights at Freddy’s σας ρίχνει κατευθείαν στα βαθιά. Αντί για εισαγωγικό βίντεο, βλέπετε μόνο για λίγο μια αγγελία ότι ζητείται νυχτοφύλακας στο Freddy Fazbear's Pizza, μια πιτσαρία που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά για διοργάνωση πάρτυ και σχετικών εκδηλώσεων, επομένως έχει αντίστοιχη θεματολογία, διακόσμηση και φέρνει λίγο σε παιδότοπο. Στην συνέχεια, το παιχνίδι ξεκινά με εσάς στο γραφείο του νυχτοφύλακα και ένα ηχογραφημένο μήνυμα από τον προκάτοχό σας, το οποίο λειτουργεί ως εισαγωγή στο παιχνίδι αλλά και σύντομο tutorial.

Ο προηγούμενος νυχτοφύλακας ξεκινάει διαβάζοντάς σας ένα μάλλον τυπικό καλωσόρισμα γραμμένο από κάποιον εταιρικό χαρτογιακά, ωστόσο διάσπαρτα βρίσκονται διάφορα ανησυχητικά στοιχεία, από το ότι η εταιρεία δεν έχει καμία ευθύνη για τυχόν τραυματισμό ή θάνατό σας μέχρι ότι κάθε τέτοιο περιστατικό θα διερευνηθεί αφού πρώτα εξαφανιστεί το πτώμα σας και καθαριστεί επιμελώς η τοποθεσία του θανάτου σας. Αν για κάποιο λόγο δεν είχατε ιδέα τι είδους παιχνίδι πρόκειται να παίξετε, κάπου εδώ θα ξεκινήσουν να μπαίνουν υποψίες και στους πιο καλοκάγαθους.

Εφιάλτης στο δωμάτιο με τις κάμερες
Ένα από τα πρώτα πράγματα που θα διαπιστώσετε στο Five Nights at Freddy’s είναι ότι ο χαρακτήρας μέσα από τα μάτια του οποίου βλέπετε, δεν μπορεί να κινηθεί από τη θέση του. Καθηλωμένοι λοιπόν, ακούτε το υπόλοιπο μήνυμα του προκατόχου σας. Σύμφωνα με αυτό, τα ρομποτικά ζωάκια του καταστήματος παραμένουν ενεργά και με ελευθερία κινήσεων και τη νύχτα. Δυστυχώς για εσάς, αυτό το mode λειτουργίας τους δεν τους επιτρέπει να σας αναγνωρίσουν ως άνθρωπο. Αντ’ αυτού, σας βλέπουν ως ένα από αυτά, έναν μεταλλικό ενδοσκελετό χωρίς την στολή του, την οποία θα προσπαθήσουν να σας φορέσουν με το ζόρι, με αποτέλεσμα τον θάνατό σας.

Το δωμάτιο που βρίσκεστε έχει δύο εισόδους, αριστερά και δεξιά, από τις οποίες μπορείτε να δεχτείτε επίθεση. Κάθε πλευρά επίσης έχει δύο κουμπιά, ένα που ανοίγει και κλείνει την αντίστοιχη θωρακισμένη πόρτα κι ένα που ανάβει και σβήνει το φως ακριβώς έξω από αυτήν. Μπορείτε επίσης να δείτε μέσα από τις κάμερες που ελέγχουν τον χώρο για να προσπαθήσετε να εντοπίσετε τους επίδοξους δολοφόνους σας. Κι όλα αυτά θα ήταν καλά, εάν δεν είχατε περιορισμένη ενέργεια για το ρεύμα με το οποίο πρέπει να βγάλετε τη βάρδια σας, το οποίο εξαντλείται έτσι κι αλλιώς όσο λειτουργούν τα φώτα και οι κάμερες, ενώ το απόθεμα αδειάζει ταχύτερα όταν έχετε αναμένο κάποιο πλαϊνό φώς ή κάποια πόρτα κλειστή. Επομένως, θα πρέπει να έχετε συνέχεια το νου σας για να χρησιμοποιήσετε σοφά την διαθέσιμη ενέργεια και να ανοιγοκλείνετε πόρτες και φώτα μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο.

Το κρυφτό είναι πιο τρομακτικό όταν δεν μπορείς να κρυφτείς
Τα παραπάνω μοιάζουν να περιγράφουν ένα απλό, αν όχι απλοϊκό, παιχνίδι που βασίζεται στα jumpscares για να σας τρομάξει, όμως η εκτέλεση είναι αυτή που κάνει τη διαφορά, παίρνοντας κάτι τόσο κοινότυπο και απογειώνοντάς το σε κάτι πρωτοποριακό. Οι αντίπαλοί σας είναι τέσσερα ρομποτικά ζωάκια, τα οποία συνήθως θα πεταχτούν ουρλιάζοντας από το σκοτάδι ή ενώ θα κοιτάτε κάποια κάμερα. Η πραγματική ωστόσο μαεστρία στον τομέα του gameplay συνίσταται στον τρόπο που σας αποδυναμώνει ως παίκτη για να δημιουργήσει το αίσθημα του τρόμου.

Το Five Nights at Freddy’s δεν ήταν το πρώτο Horror που χρησιμοποίησε jumpscares, το έκανε όμως σε συνδυασμό με την απόλυτη αδυναμία σας να αντιδράσετε. Μέχρι τότε, πρακτικά όλα τα games σας επέτρεπαν να κάνετε κάτι απέναντι στα τέρατα που πετούσαν στον δρόμο σας. Ακόμη κι αν δεν είχατε την δυνατότητα να τα χτυπήσετε με κάποιο όπλο ή μαγεία, είχατε την επιλογή να φύγετε μακριά τους ή να κρυφτείτε από αυτά. Αντιθέτως, το Five Nights at Freddy’s καθήλωσε τον πρωταγωνιστή του στο ίδιο σημείο μέχρι το πέρας της βάρδιας του, να περιμένει τις αναπόφευκτες επισκέψεις από τα δολοφονικά ρομποτικά ζώα του καταστήματος και να ελπίζει ότι θα τα αντιληφθεί εγκαίρως αλλά κι ότι θα του φτάσει η διαθέσιμη ενέργεια.

Στην πιτσαρία του Freddy, τα γέλια των παιδιών την ημέρα δίνουν την θέση τους στις κραυγές αγωνίας την νύχτα

Παίζοντας Five Nights at Freddy’s, προτού καν δεχτείτε επίθεση, θα πιάσετε τον εαυτό σας να ελέγχει όλο και πιο γρήγορα τις κάμερες, να τσεκάρει όλο και πιο συχνά την ενέργεια που απομένει και να ανάβει όλο και πιο συχνά τα πλαϊνά φώτα, ειδικά αφότου αντιληφθείτε ότι οι κάμερες που βρίσκονται ακριβώς έξω από τις πόρτες σας έχουν ένα τυφλό σημείο, με αποτέλεσμα οι επίδοξοι δολοφόνοι σας να μπορούν να στέκονται ακριβώς στην πόρτα σας κι εσείς να μην τους βλέπετε εάν δεν ανάψετε το αντίστοιχο φως. Το μυαλό σας από μόνο του θα μπει σε διαδικασία να σας τρομάξει και αυτό είναι απόδειξη του πόσο έξυπνα υλοποιεί τον τρόμο το Five Nights at Freddy’s.

Σα να μην έφτανε αυτό, υπάρχει μία επιπλέον βαθμίδα αποδυνάμωσης του παίκτη την οποία χρησιμοποιεί το Five Nights at Freddy’s για να διαλύσει το νευρικό σας σύστημα κι αυτή είναι ο τρόμος μπροστά στο αναπόφευκτο. Όταν τελειώνει η διαθέσιμη ενέργεια κι είστε ακόμη στα μισά της βάρδιας σας, οπότε περιμένετε καθηλωμένοι κι ανυπεράσπιστοι τον θάνατο. Όταν βλέπετε τα μάτια του Freddy Fazzbear, του ρομποτικού αρκούδου και μασκώτ του καταστήματος, να αναβοσβήνουν στο σκοτάδι και να ακούγεται η μελωδία από ένα παιδικό τραγουδάκι, σχεδόν κοροϊδεύοντάς σας για λίγη ώρα προτού σας δολοφονήσει. Ή όταν κάποιο από τα άλλα ρομποτικά ζωάκια έχει πλέον μπλοκάρει την πόρτα σας και ο μόνος τρόπος να συνεχίσει το παιχνίδι είναι να πρέπει να τσεκάρετε κάποια κάμερα ώστε να παίξει το animation της επίθεσής του.

Πάνω που νομίζεις ότι ξέρεις τις απαντήσεις, αλλάζουν οι ερωτήσεις
Ακόμη όμως και με όλα τα τερτίπια του, το Five Nights at Freddy’s μπορεί να γίνει προβλέψιμο και για αυτόν ακριβώς τον λόγο φροντίζει να παρέχει μικρές διαφοροποιήσεις που παίζουν με το μυαλό σας και σας κρατούν στην τσίτα. Διάφοροι ήχοι ακούγονται τυχαία για να σας ανησυχήσουν, τα στατικά πλάνα από τις κάμερες ενίοτε έχουν κίνηση με αυτούς που παρατηρείτε να γυρνούν να κοιτούν κατευθείαν προς τα εσάς, ενώ πού και πού θα συναντήσετε και τον περίφημο Golden Freddy, ο οποίος εμφανίζεται από το πουθενά μέσα στο δωμάτιό σας και σας σκοτώνει, έτσι για να μη νομίζετε ότι τα έχετε όλα απολύτως υπό έλεγχο.

Κατά την κυκλοφορία του παιχνιδιού, η ύπαρξη του Golden Freddy υπήρξε θέμα συζητήσεων και εικασιών, μαζί με θεωρίες για το τι ακριβώς συμβαίνει στην πιτσαρία, τι σημαίνουν διάφορες αφίσες που βλέπετε ή περιστατικά που αναφέρει ο προκάτοχός σας στα ηχογραφημένα μηνύματα που σας αφήνει κάθε βράδυ, αν έγιναν εκεί δολοφονίες παιδιών κι αν τα πνεύματά τους στοιχειώνουν τα ρομποτικά ζωάκια αναζητώντας εκδίκηση και ούτω καθεξής. Ο Scott Cawthon, όπως ακριβώς αγκάλιασε την κριτική του Chipper & Sons Lumber Co., έκανε το ίδιο με τις πάμπολλες θεωρίες για το Five Nights at Freddy’s, απαντώντας κάποια ερωτήματα με τα sequels, αφήνοντας κάποια αναπάντητα και δημιουργώντας νέα. Η μυθολογία του Five Nights at Freddy’s έγινε σχεδόν τόσο σημαντική όσο το ίδιο το παιχνίδι, οδηγώντας στην έκδοση βιβλίων για αυτό και απ’ ότι φαίνεται σύντομα και σε ταινία μεγάλου μήκους βασισμένη σε αυτό.

Αν και σχετικά σύντομο σε διάρκεια, περίπου δύο με τέσσερις ώρες συνολικά αναλόγως της τύχης και των ικανοτήτων σας, το Five Nights at Freddy’s φροντίζει να κάνει κάθε δευτερόλεπτο έντονο και να αποδώσει τον τρόμο κατά τρόπο που θα σας μείνει και αφότου σταματήσετε να ασχολείστε με αυτό.

Τα μάτια σας είναι εκεί για να σας ξεγελάσουν
Κανείς δεν θα περίμενε εντυπωσιακά γραφικά από ένα indie παιχνίδι όπως το Five Nights at Freddy’s, ωστόσο οι περιορισμένες δυνατότητες απεικόνισης έχουν χρησιμοποιηθεί με έξυπνο τρόπο προς όφελος της ατμόσφαιρας τρόμου που θέλει να αποδώσει. Και αυτό δεν εξαντλείται στην χρήση των animatronic μοντέλων που ο Cawthon γνώριζε ήδη από τις αντιδράσεις στην προηγούμενη δημιουργία του ότι κατά γενική ομολογία θεωρούνται τρομακτικά.

Η εμφάνιση του γραφείου όπου θα περάσετε τις βάρδιες σας είναι μια στατική εικόνα, θυμίζοντας αρκετά κάποιο πλάνο από Adventure πρώτου προσώπου. Αυτή ακριβώς η στατικότητα όμως είναι που δημιουργεί μια ψευδαίσθηση ηρεμίας και την ιδανική αντίθεση με τα jumpscare animations των αντιπάλων σας. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν μπορείτε να κινηθείτε, υποσυνείδητα δημιουργείται η αίσθηση ότι είστε παγιδευμένοι, σαν να σας έχει δέσει κάποιος στην καρέκλα του νυχτοφύλακα.

Αντίστοιχα, τα πλάνα από τις κάμερες είναι τόσο δυσδιάκριτα που θα νομίζετε ότι βλέπετε κάποια παλιά, φθαρμένη βιντεοκασέτα. Το γεγονός αυτό αφενός δημιουργεί την ατμόσφαιρα ενός παλιού καταστήματος με ταλαιπωρημένο σύστημα ασφαλείας, αφετέρου αφήνει αρκετό περιθώριο αμφιβολίας ώστε το μυαλό σας να αρχίσει να αναρωτιέται μήπως κάτι υπάρχει εκεί και δεν το βλέπετε. Και όσο αισθάνεστε αυτή την ανασφάλεια, όσο συγκεντρώνεστε για να διακρίνετε καλύτερα κάτι, τόσο πιθανότερο είναι να ξεχαστείτε και να πεταχτείτε από την θέση σας όταν επιτεθεί κάτι που περίμενε στην πόρτα σας και δεν αντιληφθήκατε.

Στην πιτσαρία του Freddy, κανείς δε μπορεί να σε ακούσει να ουρλιάζεις
Στον ηχητικό τομέα, ο Scott Cawthon εκμεταλλεύτηκε έξυπνα τον περιορισμένο του προϋπολογισμό και προσέγγισε αυτό το κομμάτι με την πλέον αφαιρετική λογική. Μουσική ή voice acting λάμπουν δια της απουσίας τους και ο μόνος ήχος που θα σας συνοδεύει είναι το τρίξιμο της λάμπας και του ανεμιστήρα στο γραφείο σας, επιλογή που απογυμνώνει την όλη εμπειρία και συμβάλλει στο να νιώθετε ακόμη πιο αβοήθητοι.

Η αγωνιώδης μονοτονία του παραπάνω ηχητικού τοπίου διανθίζεται με μια σειρά από περίεργα εφέ, καθώς ακούτε τα ρομποτικά ζωάκια της πιτσαρίας να γυροφέρνουν στον χώρο αλλά δεν μπορείτε να τα δείτε. Κι όλη αυτή η ανήσυχη ατμόσφαιρα σπάει με απότομες κορυφώσεις, είτε όταν ανάβετε κάποιο από τα πλαϊνά φώτα και κάποιος βρίσκεται εκεί, οπότε ακούτε και το αντίστοιχο ξαφνικό ηχητικό εφέ, είτε όταν κάτι ρίχνεται ουρλιάζοντας κατά πάνω σας.

Για ένα κομμάτι ψωμί
Συνοψίζοντας, το Five Nights at Freddy’s καθιερώθηκε ως σημείο αναφοράς ανάμεσα στα Horror games αλλά ταυτόχρονα από σχεδιαστικής πλευράς αποτελεί υπόδειγμα του πώς η ανάπτυξη ενός παιχνιδιού μπορεί να χρησιμοποιήσει την κριτική και τα εμπόδια αντί να δυσκολευτεί από αυτά. Ο Cawthon δεν πτοήθηκε όταν του είπαν ότι αντί για παιδικό παιχνίδι, το Chipper & Sons Lumber Co. έμοιαζε με τρόμου λόγω των χαρακτήρων του, αλλά τους κράτησε κι έφτιαξε ένα παιχνίδι τρόμου. Αναπτύσσοντας το παιχνίδι μόνος του, χρησιμοποίησε τους περιορισμούς στα γραφικά, τον ήχο και τους υπόλοιπους τομείς προς όφελος της εμπειρίας που ήθελε να επιτύχει αντί να τα αφήσει να τον εμποδίσουν. Και τέλος, αγκάλιασε τις αντιδράσεις και τις θεωρίες του κοινού του, φροντίζοντας με κάθε sequel να κρατάει το ενδιαφέρον για τον κόσμο του.

Ίσως επειδή βίωσε ο ίδιος την εμπειρία του να εργάζεται με πάθος για την ανάπτυξη των games του αλλά να παίρνει ελάχιστα έσοδα κι αναγνώριση για αυτό, ο Scott Cawthon φαίνεται ότι κάτω από όλο τον τρόμο του Five Nights at Freddy’s έχει κρύψει ένα σχόλιο επ’ αυτού. Στο πρώτο ηχητικό μήνυμά του, ο προκάτοχός σας αναφέρει ότι δεν κατηγορεί τα ρομποτικά ζωάκια του καταστήματος για τις δολοφονικές τους τάσεις, αφού έχουν περάσει 20 χρόνια να τραγουδούν τα ίδια σαχλά παιδικά τραγουδάκια κάθε μέρα. Αντίστοιχα, όταν μάθετε την αμοιβή του χαρακτήρα σας για την γεμάτη τρόμο αυτή εργασία, δεν γίνεται να μην αγανακτήσετε με το πόσα λίγα παίρνει για όλο αυτό που βιώνετε παίζοντας. Ίσως αυτό τελικά να είναι και το πιο πραγματικό στοιχείο του Five Nights at Freddy’s, αυτό που μένει σαν επίγευση στο τέλος να σας συνοδεύει και αφότου θα το έχετε ολοκληρώσει.

Θετικά:
- Εξαιρετική εκτέλεση μιας απλής ιδέας τρόμου
- Εύκολος χειρισμός και εύληπτο gameplay
- Εκλάμψεις χιούμορ
- Αντοχή στον χρόνο

Αρνητικά:
- Ως indie παιχνίδι που αναπτύχθηκε από ένα άτομο, έχει περιορισμούς, ιδίως στον τομέα των γραφικών
- Τα jumpscares, παρά την καλή τους εκτέλεση, χάνουν κάτι λόγω συνεχούς επανάληψης
- Μικρή διάρκεια

Βαθμολογία
Γραφικά: 7
Ήχος: 7
Gameplay: 7.5
Σενάριο: 7
Αντοχή: 8
Γενικά: 7.5

Το σημείο μηδέν από το οποίο ξεκίνησε ένα ολόκληρο franchise τρόμου.

Γιάννης Παπαργυρίου