Portal

Μια γυναίκα ακροβατεί στις πύλες της αντίληψης.

Πασχίσαμε πραγματικά αλλά δεν μπορέσαμε να σκεφτούμε πιο γελοίο τίτλο από το Narbacular Drop, το πειραματικό project μιας μικρής ομάδας φοιτητών του DigiPen Institute of Technology. Τα καλά εκπαιδευμένα φοιτητικά μυαλά συνέθεσαν ένα πρωτοποριακό Video Game με αρχετυπική υπόθεση (αιχμάλωτη πριγκίπισσα που έρχεται αντιμέτωπη με κακό δαίμονα) το 2005 και τράβηξαν την προσοχή υψηλόβαθμου στελέχους της εταιρείας ανάπτυξης Valve. Μετά την παρουσίαση του project στα γραφεία του Video Game κολοσσού, ο πρόεδρος της Valve, Gabe Newell, προσέφερε αυτόματα δουλειά στους φοιτητές με σκοπό την περαιτέρω ανάπτυξη του ευφυούς δημιουργήματός τους. Παρόλο που οι ιθύνοντες της Valve διέκριναν τις τρομακτικές δυνατότητες του project, κράτησαν την ομάδα σε μέγεθος ντουζίνας, αντιμετωπίζοντας με επιφυλακτικότητα το νεοαποκτηθέν δημιουργημά τους.

Στην παρέα των φοιτητών προστέθηκε και ο Erik Wolpaw, ένας εξαίρετος κωμικογράφος που βοήθησε σημαντικά στην σύνθεση της προσωπικότητας της GLaDOS. Η δημιουργική ομάδα δεν είχε την δυνατότητα να χτίσει έναν ολόκληρο κόσμο από την αρχή έτσι δανείστηκαν “ανταλλακτικά” από το artwork του Half-Life 2. Ο Wolpaw και η παρέα του πειραματίστηκαν εξαντλητικά με τα game mechanics, το χιούμορ της αφήγησης, την επέκταση του gameplay σε μέγεθος που να ικανοποιήσει τους “διψασμένους” gamers. Απέχοντας ελάχιστα από την προγραμματισμένη κυκλοφορία του Portal το 2007, οι άνθρωποι της Valve είχαν μεγάλες αμφιβολίες για την εμπορική του επιτυχία. Για να αποφύγουν πιθανό φιάσκο, το περιέλαβαν στην θρυλική συλλογή του Orange Box, πλάι στα Team Fortress 2 και Half-Life 2: Episode Two. Η επιτυχία που ακολούθησε τους κατέπληξε. Το Portal αγκαλιάστηκε από gamers, game designers και δημοσιογράφους και οι χιουμοριστικές ατάκες της GlaDOS μετατράπηκαν σε δημοφιλή διαδικτυακά μιμίδια (memes). Έφτασε η ώρα να αποκαλύψουμε τα μυστήρια του ψηφιακού αυτού οράματος.

Πιαστήκαμε σαν ποντίκια στην φάκα
Καμία εισαγωγή δεν μας εξηγεί πως και γιατί βρέθηκε το avatar μας στο κτηριακό σύμπλεγμα της εταιρείας Aperture Science. Μια φευγαλέα ματιά στο πρώτο portal που διαβαίνουμε αποκαλύπτει ότι ο χαρακτήρας μας είναι μια γυναίκα που φοράει ειδική φόρμα. Ένα χρονόμετρο μειώνει τα νούμερα στην οθόνη του με ιλιγγιώδη ταχύτητα κάνοντάς μας υποψιαστούμε ότι η παραμονή στο γυάλινο δωμάτιο μας δεν θα κρατήσει πολύ. Πράγματι, μια πύλη ανοίγει και οδηγούμε γοργά την ηρωίδα μας σε ένα περιβάλλον γεμάτο βαρύτατους κύβους, θανάσιμα υγρά, πύλες τηλεμεταφοράς και ένα ενεργειακό πεδίο που λειτουργεί εμποδιστικά στις προσπάθειές μας. Σύντομα αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι μας στον παράξενο αυτό χώρο. Η τεχνητή νοημοσύνη εν ονόματι GLaDOS δεν βάζει γλώσσα μέσα της από την πρώτη στιγμή. Μας βομβαρδίζει με οδηγίες για τα επερχόμενα τεστ, με απαγορεύσεις πάσας μορφής και με πολλές πληροφορίες σχετικά με το τι ακριβώς κάνουμε στον λαβύρινθό μας.

Είναι δυνατόν μια ασώματη φωνή να εξελίσσεται σε έναν από τους πιο περίπλοκους και συναρπαστικούς χαρακτήρες στην Video Game κουλτούρα; Φυσικά και είναι αφού δεν ξεχνούμε το μεγάλο μάθημα που μας δίδαξε ο HAL 9000 από το “2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος”. Ένας υπολογιστής προικισμένος με ανθρώπινη προσωπικότητα, ανεξάρτητα από το αν έχει ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά ή όχι, εξελίσσεται στον πιο ανατριχιαστικό ανταγωνιστή όταν η λογική του έρθει σε σύγκρουση (αναπόφευκτα) με τους νόμους της ζωής. Η GLaDOS είναι ένα από τα σατανικότερα μηχανήματα που έχουμε συναντήσει ποτέ. Είναι ψεύτρα, χειριστική, επιτίθεται αδίστακτα στο ηθικό και την αυτοπεποίθησή μας, δεν ξέρουμε αν μας κοροϊδεύει ή αν τρίζει τα ψηφιακά της δόντια κάθε φορά που συντρίβουμε έναν από τους γρίφους της.

Τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά της δυναμώνουν όταν αντιλαμβάνεται ότι χάνει το παιχνίδι, για πρώτη φορά διακρίνουμε απορία και πανικό στην φωνή της. Οι προτάσεις που εκστομίζει είναι φανταστικές και η φωνή της Ellen McLain που τις αποδίδει με πάθος, σε συνδυασμό με την απαραίτητη επεξεργασία διαμέσου τεχνολογίας ώστε να ακούγεται ρομποτική, έχει καταχωρηθεί στα καλύτερα voice acting όλων των εποχών. Με τέτοιο ανταγωνιστή δεν έχει σημασία το ότι ο χαρακτήρας μας είναι ουσιαστικά μουγγός και η αφήγηση δεν περιέχει κείμενα αλλά επικοινωνείται αποκλειστικά από τις πράξεις μας. Βέβαια ο σχεδιασμός της Chell, της ηρωίδας μας, είναι φανταστικός. Η πορτοκαλί φόρμα μας παραπέμπει σε εργαστηριακό πειραματόζωο και τα μηχανικά ελατήρια στις φτέρνες της εξηγούν γιατί δεν γίνεται τοματοπελτές όταν πέφτει από μεγάλα ύψη.

Μια συναρπαστική δοκιμασία του μυαλού και των αντιληπτικών μας δυνατοτήτων, μια κατάδυση σε κόσμο που δεν έχουμε ξαναβιώσει.

Το Portal είναι ένα αριστουργηματικό Puzzle και η ανωτερότητά του οφείλεται στο εξαντλητικό playtesting στο οποίο το υπέβαλλαν ορθά οι developers. Αμέτρητοι gamers στάθηκαν μπροστά στους υπολογιστές της Valve και πάλεψαν με τις δοκιμασίες του Portal, πολύ πριν την ολοκλήρωση και την κυκλοφορία του. Βλέποντας τις συμπεριφορές τους, οι δημιουργοί προσέθεσαν και αφαίρεσαν πολλά στοιχεία, άλλαξαν την μορφή αρκετών γρίφων, πρόσεξαν να μην επιτρέψουν στην βαρεμάρα ή στην αδιαφορία να εμφανίσουν το κακάσχημο “πρόσωπό” τους. Το αποτέλεσμα είναι μια τέλεια ισορροπημένη αλληλουχία δοκιμασιών που αρχίζει με εύκολα και κατανοητά πράγματα σχετικά με την χρήση των κύβων και των διακοπτών, την κίνηση στον χώρο και την δημιουργία portals με το μοναδικό όπλο του game, το portal gun.

Η λέξη όπλο εισέρχεται αυτόματα σε εισαγωγικά αφού δεν πρόκειται να πυροβολήσουμε ποτέ τίποτα παρά μόνο διαστατικές πύλες με τις οποίες ταξιδεύουμε στον χώρο. Η απλότητα του portal gun είναι συγκινητική. Ανοίγουμε μια πύλη σε μια επιφάνεια, ανοίγουμε μια δεύτερη σε μια άλλη στην οποία δεν έχουμε πρόσβαση με άλλο τρόπο, μπαίνουμε στην πρώτη, βγαίνουμε από την δεύτερη. Εκτός από το κορμί μας, μεταφέρουμε και κύβους μεταξύ των πυλών για να τους τοποθετήσουμε στα pressure plates που ανοίγουν πόρτες και λοιπούς μηχανισμούς.

Όσο η ώρα περνά τόσο οι αρχικοί γρίφοι του στυλ “ανοίγω μια πύλη εδώ και μια άλλη στο απέναντι μέρος και περνώ το χάσμα, μεταφέρω τον κύβο κ.τ.λ.” δίνουν την θέση τους σε πολύ πιο σύνθετους μηχανισμούς. Γρίφοι με χρονικό περιορισμό κάνουν την αδρεναλίνη μας να βράζει. Η αναδρομολόγηση φωτεινών σφαιρών σε ειδικές υποδοχές και η μεσολάβηση αποτρεπτικών ενεργειακών πεδίων μας τρελαίνει. Το ύψος γίνεται βασικό εργαλείο μας στην προσπάθεια εκτόξευσης του avatar σε απρόσιτες περιοχές μέσω ειδικά τοποθετημένων portals.

Η αντίληψή μας για την γεωμετρία, η προοπτική των χώρων αλλάζουν μέσα στο μυαλό μας, αρχίζουμε να αντιμετωπίζουμε με εναλλακτικούς τρόπους την πραγματικότητα. Ο πειραματισμός ευνοείται σφόδρα από το συχνό auto save, την δυνατότητα manual save ανά πάσα στιγμή και την επιστροφή μας στο τελευταίο save αν, κατά τύχη, καταλήξουμε σε κανένα υλικό που κατατρώει τις σάρκες. Η σταδιακή αύξηση της δυσκολίας των puzzles είναι ευπρόσδεκτη ειδάλλως θα χανόταν η έκπληξη και η πρόκληση που μας καθηλώνουν από χώρο σε χώρο. Σε καμία περίπτωση δεν αισθανόμαστε ότι ο γρίφος που αντιμετωπίζουμε παραλογίζεται, είναι αδύνατον να νικηθεί, τοποθετήθηκε για να μας εκνευρίσει.

Κοντσέρτο για στατικά πολυβόλα
Παλεύουμε σαν λιοντάρια με την αδράνεια, με τις αποστάσεις, με τους διακόπτες και τις κινούμενες πλατφόρμες. Άξαφνα εμφανίζονται τα turrets, βάσεις πολυβόλων που μοιάζουν με χαριτωμένα ρομποτάκια. Η εξολόθρευση τους οδηγεί σε ευρηματικότερη χρήση του portal gun αλλά και σε μερικές παραλλαγές. Για παράδειγμα, μπορούμε να εξοντώσουμε το ίδιο turret είτε ανοίγοντας ένα portal από κάτω του και στέλνοντάς το στον αγύριστο, είτε βάζοντας ένα κύβο για ασπίδα και πέφτοντας πάνω του για να το ανατρέψουμε. Τα turrets είναι υπεύθυνα για κάνα- δυο εκπληκτικά σκηνικά. Στο ένα ανακατευθύνουμε τις βολές ενός turret και τις στέλνουμε την μια μετά την άλλη στα turrets που βρίσκονται τριγύρω. Το άλλο σκηνικό είναι κοντά στο φινάλε σε ένα τεράστιο ανοικτό χώρο με πολλά turrets να στοχεύουν ότι κινείται με το σκοπευτικό λέιζερ τους. Ανοίγουμε συνέχεια portals το ένα πίσω από το άλλο, τους την “βγαίνουμε” αιφνιδιαστικά από τα πλάγια και τα τσακίζουμε διαδοχικά.

Οι χώροι του Portal είναι ειδικά σχεδιασμένοι για να δημιουργούν συγκεκριμένες εντυπώσεις. Η αποστειρωμένη ατμόσφαιρα των δοκιμαστικών δωματίων που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, μας κάνει να αισθανόμαστε σαν πειραματόζωα που έχουν εγκλωβιστεί σε τεχνητό λαβύρινθο. Η μουντίλα του περιβάλλοντος που ακολουθεί την απόδραση μας, θυμίζει εργοστασιακό εφιάλτη, μια τεράστια, άχρωμη έκταση σαν αποθήκη. Η αίσθηση που εισπράττουμε από το σκηνικό είναι η απόδραση από την λαβυρινθώδη φυλακή μας, η νίκη επί της τεχνητής νοημοσύνης στο ίδιο της το παιχνίδι. Νιώθουμε ότι δεν ξεπεράσαμε απλά τις στημένες δοκιμασίες αλλά, χάρη στην εξυπνάδα μας, ξεφύγαμε από την τεράστια παγίδα και βρεθήκαμε πίσω από το “πλατό”.

Τεκμηριώσαμε ότι το Portal είναι ένα σχεδιαστικό αριστούργημα, ένα υπέροχο επίτευγμα του προσεγμένου game design. Είναι χωρισμένο στο τμήμα της εκμάθησης των game mechanics και στο τμήμα της εφαρμογής τους σε ολοένα και συνθετότερες καταστάσεις. Δεν είναι περίεργο ότι τα συναισθήματα που μας επισκέφτηκαν όταν το ολοκληρώσαμε μετά από τρεις μόλις ώρες φανατικής προσήλωσης, ήταν δυσάρεστα και μας οδήγησαν σχεδόν σε δάκρυα εκνευρισμού.

Σίγουρα κάποια στιγμή έπρεπε να τελειώσει η περιπέτειά μας αλλά όχι σε τόσο λίγη ώρα, θέλαμε τουλάχιστον άλλες δέκα ώρες για να αναφωνήσουμε “χορτάσαμε, αρκετά”. Ευτυχώς δεν απουσιάζει το replayability από το game. Ψεκάσαμε (portals), σκουπίσαμε (turrets), τελειώσαμε (GLaDOS) αλλά μπορούμε να επανέλθουμε δυσκολεύοντας κατά πολύ τις δοκιμασίες. Το “τυράκι που τσιμπάμε” οπωσδήποτε είναι το developer commentary που διασπείρεται σε όλα τα levels σε μορφή φουσκών με κείμενο και μας καλεί να μάθουμε όλα τα μυστικά της δημιουργίας του Portal.

Η Πύλη προς την απόλαυση
Η λέξη Portal σημαίνει πλέον πολλά πράγματα για εμάς τους gamers. Σημαίνει έναν κόσμο στον οποίο δοκιμάζεται η αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα, η προοπτική του περιβάλλοντος. Έναν κόσμο που χρειάζονται εναλλακτικές μορφές σκέψης για να τον διασχίσουμε καθώς και ένα σωρό πειραματισμοί. Έναν κόσμο που , παρότι κυβερνάται από μια παρανοϊκή τεχνητή νοημοσύνη, υπακούει σε λογικούς κανόνες και δοκιμάζει την δημιουργικότητά μας σε κάθε βήμα. Καινοτόμα game mechanics, έξυπνα σχεδιασμένο περιβάλλον και φανταστικό voice acting συνθέτουν ένα Video Game που δεν πρέπει να λείπει από την συλλογή κανενός σκεπτόμενου gamer

Θετικά:
- Καινοτόμο gameplay, game mechanics και game dynamics
- Τέλεια καμπύλη εκμάθησης
- Ένας από τους καλύτερους ανταγωνιστές στην ιστορία των Video Games
- Άρτιο voice acting
- Καλοσχεδιασμένο περιβάλλον που χτίζει ατμόσφαιρα

Αρνητικά:
- Μικρή διάρκεια

Βαθμολογία
Γραφικά: 8
Ήχος: 8
Gameplay: 9
Σενάριο: 8
Αντοχή: 5
Γενικά: 9

Ένα αριστούργημα που οδηγεί την σκέψη μας σε νέες κατευθύνσεις.

Γιάννης Μοσχονάς