Return of the Obra Dinn

Οι νεκροί έχουν την απάντηση.

Η 3909 LLC είναι η εταιρεία ανάπτυξης του game designer Lucas Pope, το πιο γνωστό project του οποίου είναι το Papers, Please (2013). Mε την επιτυχία του τελευταίου ο Pope απέδειξε την ικανότητά του να δημιουργεί πρωτότυπα, πειραματικά indie games που βασίζονται σε μία κεντρική ιδέα gameplay. Τείνουμε να χρησιμοποιούμε τον αγγλικό όρο "games" αντί για παιχνίδια όταν αναφερόμαστε στα video games γιατί ο δεύτερος μας ακούγεται απλοϊκός, παιδικός και ανεπαρκής. Αυτό συμβαίνει ενδεχομένως, γιατί αναγνωρίζουμε ότι ένα σύγχρονο video game αποτελεί ένα σύστημα από διάφορα διαπλεκόμενα είδη παιχνιδιών.

Ακόμη και ένα 2D Platform συχνά μας ζητάει πέρα από καλά άλματα, να λύνουμε γρίφους όπως σε ένα Puzzle game, να διαχειριστούμε ορισμένους πόρους όπως ένα Manager και να αλληλεπιδράσουμε με άλλους χαρακτήρες, όπως σε ένα RPG.Αυτό που ξεχωρίζει τα games του Pope, είναι η σπάνια προσήλωσή τους στην κεντρική σύλληψη του gameplay και στην ανάπτυξή της έναντι δευτερευόντων μηχανισμών. Το Return of the Obra Dinn αποτελεί τέλειο παράδειγμα ενός game που παίζουμε με φυσικό τρόπο, γιατί αντί να κατασκευάσει μια δική του "λογική παιχνιδιού", απλώς θέτει στο κέντρο του τη δική μας.

Ήταν ένα μικρό καράβι
To Obra Dinn επιστρέφει στο λιμάνι του στην Αγγλία, έξι χρόνια μετά την εξαφάνισή του. Η υπεύθυνη εταιρεία για την ασφάλιση του σκάφους, στέλνει εσάς, για να εκτιμήσετε την κατάσταση και να διαπιστώσετε την αλήθεια σχετικά με την εξαφάνισή του. Όταν το Obra Dinn σάλπαρε, μετέφερε στο πλήρωμά του ορισμένους επιβάτες και ένα μυστηριώδες σεντούκι. Όταν το πλοίο εμφανίζεται ξανά, ένα προς ένα τα μέλη του πληρώματος είτε έχουν πεθάνει, είτε αγνοούνται. Ο ρόλος σας είναι να εξιχνιάσετε τη μοίρα όλων όσων επιβιβάστηκαν στο σκάφος, πράγμα που δεν θα μπορούσατε να κάνετε χωρίς τη χρήση ενός μαγικού αντικειμένου, ενός χρονομέτρου τσέπης που αποκαλείται "Memento Mortem" και σας επιτρέπει να ταξιδεύετε πίσω στη στιγμή του θανάτου κάθε νεκρού. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε περισσότερο για την πλοκή, γιατί ουσιαστικά τα πάντα είναι spoilers σε ένα παιχνίδι μυστηρίου.

Ως προς το ενδιαφέρον που παρουσιάζει η αφήγηση, η ιστορία του καταραμένου σκάφους καταφέρνει να γραπώσει την προσοχή μας από τις πρώτες κιόλας σκηνές και καταφέρνει να τη διατηρήσει μέχρι και το τέλος, λίγο πριν εξαντληθεί η υπομονή μας. Για αυτό ευθύνονται όμως κυρίως παράγοντες του gameplay loop, στους οποίους αναφερόμαστε παρακάτω, παρά η ίδια η αφήγηση. Καθώς πρόκειται για ένα παιχνίδι εξιχνίασης μυστηρίου, ο ρυθμός με τον οποίο θα αποκαλύψουμε την αφήγηση θα εξαρτηθεί εν μέρει από τον τρόπο με τον οποίο παίζουμε, δηλαδή την αποδοτικότητά μας αλλά και την τάση μας για εξερεύνηση. Η ιστορία του Obra Dinn είναι μια ανθρώπινη τραγωδία, αλλά η αποστολή μας στο σκάφος είναι ψυχρή και γραφειοκρατική. Είναι ενδιαφέρουσα η θεματική αντίθεση, της τυπικότητας μιας λίστας ονομάτων που πρέπει να συμπληρωθεί, που ενσαρκώνεται σε μια θλιβερή  ιστορία με τραγικές τρισδιάστατες προσωπικότητες.

Σκέφτομαι άρα παίζω
Όταν λέμε ότι ο τρόπος που παίζουμε είναι "φυσικός", στην ουσία αναφερόμαστε στο γεγονός ότι διαθέτουμε σχεδόν όλα τα εργαλεία για να ανταποκριθούμε στη βασική πρόκληση του game, χωρίς να τα διδαχθούμε από αυτό, πράγμα που κάνει το παιχνίδι εξαιρετικά εύληπτο. Το Return of the Obra Dinn είναι ένα παιχνίδι επαγωγικών συλλογισμών. Ως επιθεωρητές, ο μοναδικός μας στόχος είναι να ανακαλύψουμε τις λογικές σχέσεις που συνδέουν τα γεγονότα και αποκαλύπτουν την πλοκή και να καταγράψουμε τα ευρήματά μας. "Εάν αυτό ισχύει και αυτό είναι επίσης αλήθεια, τότε δεν μπορεί παρά να ισχύει το τάδε". Αυτή η νοητική διαδικασία αποτελεί το μόνο μηχανισμό επίλυσης του μυστηρίου. Το game μας παρέχει απλώς ένα σύστημα αλληλεπίδρασης με το περιεχόμενό του, ορισμένα βοηθητικά εργαλεία για τη διαχείριση των πληροφοριών και φυσικά τις απαραίτητες πληροφορίες για να καταλήξουμε σε οριστικές απαντήσεις.

Στην κατοχή σας έχετε το μαγικό χρονόμετρο Memento Mortem και το βιβλίο που θα γεμίσετε με την ιστορία της τραγωδίας του Obra Dinn. Αυτονόητα, δεν θα το γεμίσετε κυριολεκτικά εσείς, καθώς νέα κεφάλαια θα εμφανίζονται αυτόματα αφού παρευρεθείτε στην κάθε σκηνή θανάτου. Εσείς όμως καλείστε να συμπληρώσετε τις απαντήσεις σε τρία βασικά ερωτήματα. Ποιος είναι ο νεκρός,  ποια ήταν η αιτία θανάτου και ποιος ο υπαίτιος. Πάνω στο πλοίο, στρέφοντας το χρονόμετρο προς ένα πτώμα ή τα κατάλοιπά του μεταφέρεστε στο παρελθόν, στην τελευταία στιγμή της ζωής του, παγωμένη στο χρόνο. Εκεί, αφού πλησιάσετε κάποιον, έχετε τη δυνατότητα να επικεντρωθείτε στη μορφή του και τότε υποδεικνύεται η παρουσία του σε ένα από τα δύο σκίτσα του πληρώματος. Δεν έχετε αποκαλύψει την ταυτότητά του ακόμη, απλά ξέρετε σε ποιον θα την επισυνάψετε όταν τελικά το κάνετε. Τελικά, μετά από κάθε σκηνή, ένα μέρος του βιβλίου θα συμπληρωθεί με κεντρική φιγούρα τον αποθανόντα που θα πρέπει να ταυτοποιήσετε.

Το βιβλίο αποτελεί κεντρικό κομμάτι του game. Είναι ο πιστός σας πλοηγός σε μια θάλασσα από πληροφορίες, αλλά ποτέ δεν σας καθοδηγεί ως προς τις λύσεις. Παίζοντας το Return of the Obra Dinn θα δείτε ότι δεν είναι καθόλου κακή ιδέα να κρατάτε και τις δικές σας σημειώσεις (ναι, με χαρτί και μολύβι), αλλά ευτυχώς το μεγαλύτερο φόρτο εργασίας αναλαμβάνει αυτομάτως το βιβλίο. Εκεί θα βρείτε ακόμη και τις περιγραφές των διάφορων πόστων του πληρώματος, καθώς και ονομασίες ορισμένων μερών του πλοίου. Το βασικότερο όλων, είναι φυσικά ο κατάλογος με τα ονόματα του πληρώματος, όπου αναφέρονται επίσης η εθνικότητα και το πόστο τους. Σε ποιον χαρακτήρα ανήκει όμως το κάθε όνομα και τι του συνέβη; Ιδού η απορία. Το γεγονός ότι το βιβλίο είναι χωρισμένο σε κεφάλαια λογοτεχνικού τύπου μας επιτρέπει να μη χαθούμε στη μη γραμμική αφήγηση ως προς το πότε συνέβη το κάθε τι.

Το game του Lucas Pope αποφεύγει με χάρη τα δύο πιο συχνά αμαρτήματα των Puzzle/Adventure games τύπου εξιχνίασης μυστηρίου. Πρώτον, μας εμπιστεύεται απόλυτα να λύσουμε μόνοι μας την υπόθεση και ποτέ δεν μας παίρνει απ’ το χέρι, με τα συνήθη highlighted αντικείμενα σημασίας, prompts για αλληλεπίδραση, ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Δεύτερον, δεν δημιουργεί μια πλαστή αίσθηση δυσκολίας, αναγκάζοντάς μας να δοκιμάζουμε συνεχώς σχεδόν τυχαίες λύσεις, μέχρι να πέσουμε πάνω στη σωστή. Όταν δεν μπορείτε να βρείτε τη λύση στο Return of the Obra Dinn, είτε δεν έχετε ακόμη τα απαραίτητα στοιχεία, είτε δεν έχετε δώσει την απαραίτητη προσοχή. Αυτό σημαίνει ότι η λύση έρχεται μόνο όταν κατέχεις το πρώτο και έχεις κάνει το δεύτερο, αλλά και ότι η λύση θα προκύψει υποχρεωτικά εφόσον ικανοποιούνται αυτοί οι δύο όροι. Μην περιμένετε καμία βοήθεια.

Παίζοντας αισθανόμαστε μοναξιά. Το Obra Dinn έχει την αύρα ενός καραβιού-φάντασμα. Οι σανίδες του τρίζουν καθώς επιπλέει σε νεκρική σιωπή, σχεδόν απολύτως ακίνητο. Εκτός όμως από το στοιχειωμένο κλίμα, την αίσθηση αυτή εντείνει η απουσία ενός πρωταγωνιστή με ανεξάρτητη συνείδηση από τη δική μας. Κανείς δεν μουρμουρίζει επιτηδευμένα "Ώστε έτσι έγινε", κάθε φορά που συναντάμε μια κρίσιμη πληροφορία. Η First-Person οπτική είναι μονόδρομος για αυτό το game, πέρα από πρακτικούς λόγους διακριτότητας, για την κατά το δυνατόν ολοκληρωτική εμβύθισή μας στο μυστήριο. Δεν υπάρχουν μονόλογοι με exposition που επιβεβαιώνουν ότι έχουμε καταλάβει αυτό που πρέπει και γενικότερα απουσιάζει, ευτυχώς, οποιαδήποτε παρεμβολή στην εμπειρία από το avatar που μας εκπροσωπεί, γιατί ουσιαστικά δεν υφίσταται κάτι τέτοιο. Δεν μπορούμε να τονίσουμε αρκετά ότι εσείς οι ίδιοι καλείστε να εξιχνιάσετε την τραγική υπόθεση του Obra Dinn και κανείς άλλος εκ μέρους σας.

H στιγμές που πραγματικά κάνουν την εμπειρία να αξίζει είναι όταν θα ανάψει το λαμπάκι σας. "Εύρηκα", με άλλα λόγια, θα σκεφτείτε σίγουρα και ίσως σας ξεφύγει και μια φωνή. «Ποτέ δεν τον πήγαινα τον βρωμο-Γάλλο» θα πει κάποιος άγνωστος μούτσος, αναφερόμενος στο μαχαιρωμένο κανονιέρη που κείτεται μπροστά του. Ξαφνικά ο Σέρλοκ μέσα σας ξυπνά. Είστε σχεδόν βέβαιοι ότι σε προηγούμενη σκηνή, ακούσατε κάποιον να ψελλίζει κάτι που έμοιαζε με Γαλλικά. Γάλλος: Τσεκ. Κανονιέρης: Τσεκ. Σχεδόν ακούτε τις συνάψεις του εγκεφάλου σας να σπινθηρίζουν πλέον. Ανοίγετε το βιβλίο και ξαναρίχνετε μια προσεκτική ματιά στη μορφή του νεκρού. Το μουστάκι του είναι ύποπτα περιποιημένο και η κοιλίτσα του σίγουρα χωράει δυο-τρεις μπαγκέτες. Επιστρέφετε στον κατάλογο του πληρώματος με την ψυχή στο στόμα. Νούμερο 32. Εθνικότητα: Γαλλία. Πόστο: Κανονιέρης. Συμπληρώστε την αιτία θανάτου και παραλάβετε το βραβείο σας.

Παρ’ όλα αυτά, όπως και κάθε game, το Return of the Obra Dinn έχει και τα ελαττώματά του. Η καθυστέρηση που μας αναγκάζει να υποστούμε από τη στιγμή που μπαίνουμε σε μια καινούρια σκηνή θανάτου, μέχρι και τη συμπλήρωση του αντίστοιχου κεφαλαίου στο βιβλίο, όπου μπορούμε να προσθέσουμε επιτέλους τα διάφορα συμπεράσματά μας, είναι ένα από αυτά. Παρ’ ότι εξυπηρετεί την ατμόσφαιρα και μας αναγκάζει να δώσουμε προσοχή τόσο στο αισθητικό αποτέλεσμα, όσο και στις διάφορες σημαντικές λεπτομέρειες, το γεγονός ότι πρέπει να περιμένουμε κάθε φορά ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα μέχρι να είμαστε και ελεύθεροι να σημειώσουμε τις νέες μας παρατηρήσεις και γενικότερα να αποφασίσουμε τι θέλουμε να κάνουμε και πού θέλουμε να βρισκόμαστε, καταλήγει κουραστικό. Η συνεχής επανάληψη αυτής της διαδικασίας στέκεται εμπόδιο στη ροή. Ακόμη, η παντελής έλλειψη βοήθειας μπορεί να αποτελεί θετικό για τους πιο hardcore από εσάς αλλά αρνητικό για τους πιο casual, αν και στην εποχή του internet αυτό το πρόβλημα λύνεται εύκολα.

H επανάληψη είναι το κύριο πρόβλημα. Στις 8 περίπου ώρες της διάρκειάς του, ενώ το game παρουσιάζει μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σύλληψη για το gameplay, δεν κάνει πολλά για να την αναπτύξει. Δυστυχώς μετά από αρκετές ώρες η λούπα γίνεται πιο οικεία απ’ ότι θα θέλαμε και ενώ η ιστορία εξελίσσεται οι κανόνες παραμένουν ίδιοι. Οι συναρπαστικές στιγμές παραμένουν ως και το τέλος, αλλά η συχνότητα και η  επίδρασή τους σταδιακά εξασθενεί, καθώς η διαδικασία αποτυγχάνει να εξελιχθεί επαρκώς και η φόρμουλα καταλήγει σε ρουτίνα. Για όσους τείνετε να είστε ανυπόμονοι στα games, το παραπάνω χαρακτηριστικό θα φανεί ιδιαίτερα εκνευριστικό.

Η ικανοποίηση που αισθανόμαστε όταν συνδέουμε δύο κομμάτια του puzzle, είναι ασύγκριτη.

Ήταν ένα 1-bit καράβι
Για το Return of the Obra Dinn, ο Lucas Pope δημιούργησε ένα νέο engine βασισμένο στο Unity, που μας επιτρέπει να κινούμαστε σε 3D χώρο με 1-bit rendering τύπου παλιού Macintosh. Το αποτέλεσμα είναι πραγματικά πρωτότυπο. Η αισθητική του game το ξεχωρίζει από οποιοδήποτε άλλο, καθώς οι αντιθέσεις ανάμεσα στο βαθύ μαύρο ενός σκοτεινού σημείου με το εκτυφλωτικό λευκό ενός άλλου, δημιουργούν μια αξέχαστη ατμόσφαιρα που ταιριάζει απόλυτα στο μυστηριώδες κλίμα του Obra Dinn. Οι εκφράσεις των σκληροτράχηλων ναυτικών, έχουν μια αγριότητα που ενισχύεται από την παλέτα και το αποτέλεσμα αν όχι καλύτερο, είναι σίγουρα ανεπίτευκτο με έγχρωμη εικόνα.

Εκτός από αισθητικά, ο γραφικός τομέας αποδίδει και τεχνικά, αφού κάνει το game πολύ πιο ελαφρύ για τις σύγχρονες κάρτες γραφικών με αποτέλεσμα να έχει σχεδόν μηδενικές απαιτήσεις, στο κομμάτι αυτό. Το περιβάλλον είναι πανέμορφα σχεδιασμένο και τα πάντα είναι εύκολα διακριτά, ενώ κάποιες από τις σκηνές που θα δείτε είναι πραγματικά εκθαμβωτικές. Ενώ στέκεστε ψηλά στο κατάρτι του πλοίου, ένας κεραυνός παγωμένος στο χρόνο, περνά ακριβώς από δίπλα σας καθώς φωτίζει την άνοψη του σκάφους μέσα στην καταιγίδα. Τέτοιες είναι οι στιγμές που θα σας αφήσουν άφωνους, καθώς παρακολουθείτε με δέος την τραγική μοίρα του Obra Dinn να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σας.

O ήχος της θάλασσας
Η διαμονή σας στο καταραμένο πλοίο συνοδεύεται από μια συλλογή όμορφων μουσικών συνθέσεων που καλύπτουν όλο το εύρος των καταστάσεων που θα συναντήσετε, από το μυστηριώδες και το γοητευτικό, ως και το τρομακτικό. Το original soundtrack του game είναι αξιομνημόνευτο και κολακεύει καθώς πρέπει την οπτική μας εμπειρία. Πέρα όμως από τη μουσική, ο ήχος παίζει σημαντικό ρόλο στο Return of the Obra Dinn. Τα στοιχεία που θα πρέπει να αντλήσετε για την επίλυση του μυστηρίου, προέρχονται σε ορισμένες περιπτώσεις από την επικοινωνία μεταξύ των μελών του πληρώματος, σε διαλόγους, μονολόγους και κραυγές σε στιγμές απελπισίας. Κρατήστε τα αυτιά σας ανοιχτά. Οι διάφορες ερμηνείες των ναυτικών και επιβατών είναι πειστικές και απολύτως αξιοπρεπείς, ενώ το γενικότερο sound design είναι προσεγμένο και μας βυθίζει ακόμη περισσότερο στην ιστορία του Obra Dinn, καθώς οι διάφορες ηχητικές λεπτομέρειες ζωντανεύουν το εγκαταλελειμμένο πλεούμενο.

Σαλπάρετε στο μυστήριο
To Return of the Obra Dinn δεν είναι ένα παιχνίδι για όλους, αλλά είναι αδιαμφισβήτητα ένα μοναδικό και φιλόδοξο project. Η μοναδικότητά του δεν πηγάζει μόνο από την πρωτότυπη στιλιστική του παρουσίαση, αλλά και από την προσήλωσή του σε μια εμπειρία gameplay που δείχνει απόλυτη εμπιστοσύνη στην ικανότητά μας να εξιχνιάσουμε το μυστήριο και μάλιστα βασίζεται απόλυτα πάνω σε αυτή. Η καθαρότητα του οράματος του Lucas Pope και η δέσμευση στην υλοποίησή του, ξεπερνά στα μάτια μας τις αδυναμίες του ρυθμού και της επαναληπτικότητας του gameplay και καθιστά το game ένα σημαντικό έργο τέχνης. Είτε κατορθώσετε να φέρετε εις πέρας την αποστολή σας στο Obra Dinn, είτε τα παρατήσετε στη μέση, αξίζει οπωσδήποτε να του δώσετε μια ευκαιρία και μερικές ώρες από το χρόνο σας.

Θετικά:
- Πρωτότυπη παρουσίαση με 1-bit rendering τύπου παλιού Macintosh
- Δεν επεμβαίνει στην προσπάθειά σας να λύσετε το μυστήριο
- Έξυπνη δομή της αφήγησης

Αρνητικά:
- Επαναλαμβανόμενο gameplay
- Aργός ρυθμός

Βαθμολογία:
Γραφικά: 7.5
Ήχος: 7.5 
Gameplay: 7.5
Σενάριο: 7 
Αντοχή: 6 
Γενικά: 7.9

Μια εμπειρία που πραγματικά σέβεται τη νοημοσύνη σας και την ικανότητά σας να αντεπεξέλθετε στις προκλήσεις της.

Γιώργος Δρίτσας