Οι δυο πλευρές του gaming

Σχετικά με πρόσφατα γεγονότα, τον θάνατο παιδιού στην Σανγκάη έπειτα από 19 ώρες gaming και άλλων παρόμοιων φαινομένων θέλω να σχολιάσω αν τελικά τα games κάνουν καλό ή κακό σε όσους παίζουν.

Φράσεις του τύπου «πώς κάθεσαι τόσες ώρες μπροστά σε μια οθόνη;» ή «σταμάτα να παίζεις, έχεις αποβλακωθεί», τις έχουμε ακούσει όλοι λίγο πολύ όσοι παίζουμε videogames. Πώς επιδρούν όμως πρακτικά τα βιντεοπαιχνίδια στον ανθρώπινο εγκέφαλο; Μας αποβλακώνουν ή μας κάνουν εξυπνότερους ; 

Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει πως το gaming βελτιώνει τη δημιουργικότητα, τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων και την αντίληψη. Τα οφέλη που αποκομίζει κάποιος από τα παιχνίδια ποικίλλουν από συντονισμό ματιού-χεριού μέχρι και την αυξηση της ικανότητα οδήγησης το βράδυ. Επισης εχει αποδειχθει πως όσοι έπαιζαν παιχνίδια βασισμένα στη δράση, ήταν σε θέση να λάβουν γρηγορότερα αποφάσεις κατά 25%, χωρίς να χάνουν σε ακρίβεια, από αυτούς που δεν παίζουν. Σύμφωνα με άλλους ερευνητές, οι εμπειρότεροι gamers μπορούν να λάβουν αποφάσεις και να δράσουν ανάλογα με αυτές γύρω στις έξι φορές το δευτερόλεπτο, δηλαδή τέσσερις φορές πιο γρήγορα απ' ό,τι οι κανονικοί άνθρωποι.
Επίσης, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Rochester, οι πιο προπονημένοι gamers μπορούν να επικεντρωθούν σε πάνω από έξι πράγματα ταυτόχρονα χωρίς να μπερδευτούν, σε αντίθεση με έναν κανονικό άνθρωπο που μπορεί να έχει μόνο τέσσερα στο μυαλό του.

Φυσικά, η πολύωρη ενασχόληση με τα videogames έχει και την αρνητική της πλευρά. Διάφορες τομογραφίες του εγκεφάλου έδειξαν πως τα βίαια βιντεοπαιχνίδια μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται το μυαλό νέων ανδρών έπειτα από μία εβδομάδα παιξίματος, καταπιέζοντας τη δραστηριότητα που είναι συνδεδεμένη με σημεία του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον έλεγχο των συναισθημάτων, όπως δήλωσαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Indiana. Κάποιες άλλες μελέτες βρήκαν συσχετισμό ανάμεσα στο ψυχαναγκαστικό gaming και την παχυσαρκία, την εσωστρέφεια και την κατάθλιψη.

Τα videogames αλλάζουν το μυαλό σου, τον τροπο σκεψης σου και επηρεάζουν τις ανθρώπινες ικανότητες. Δηλαδή ό,τι κάνει και το πιάνο, το να μαθαίνεις να διαβάζεις και να οδηγάς. Ολα αυτά αλλάζουν τη φυσική δομή του μυαλού, καθώς ο συνδυασμός της συγκέντρωσης και της ανταμοιβής ερεθίζει τους νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη, ενισχύει νευρωνικά κυκλώματα, ακολουθώντας τον ίδιο τρόπο που η άσκηση χτίζει τους μυς. Τα παιχνίδια όμως χτυπούν το σύστημα της επιβράβευσης με έναν τρόπο που δεν το κάνουν όλες οι δραστηριότητες. Τα βιντεοπαιχνίδια είναι τα εργαλεία, ο τρόπος που θα τα χρησιμοποιήσουμε εξαρτάται από εμάς και μόνο.

Η περισσότερη προσοχή έχει επικεντρωθεί στο εάν τα videogames μάς κάνουν φονικές μηχανές. Δεν έχει δοθεί αρκετή προσοχή στα μοναδικά και ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά που έχουν τα videogames, εκτός της βίας. Πιο συγκεκριμένα, μια έρευνα από ερευνητές του Queen Mary and University College του Λονδίνου, δείχνει πως το Starcraft και γενικότερα τα πολύπλοκα RTS (real-time strategy) games βελτιώνουν τη δεξιότητα του μυαλού και την πολυδιεργασία (multitasking). Η έρευνα μας δείχνει πως η γνωστική ευελιξία (cognitive flexibility), ένας ακρογωνιαίος λίθος της ανθρώπινης νοημοσύνης, δεν είναι ένα στατικό χαρακτηριστικό, αλλά μπορεί να εξασκηθεί και να βελτιωθεί χρησιμοποιώντας διασκεδαστικά εργαλεία όπως το gaming. Φυσικα ολες αυτές οι πληροφορίες δεν προκαλούν καθόλου έκπληξη στους επαγγελματίες παίκτες, που έχουν δει τα αποτελέσματα της πολύωρης προπόνησης.

Ο Ryan «State» Visbeck, επαγγελματίας παίκτης του Starcraft 2, δήλωσε πως «οτιδήποτε σε κάνει να σκέφτεσαι κριτικά, να προσαρμόζεσαι σε διαφορετικές καταστάσεις μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και να εφευρίσκεις νέες στρατηγικές, θα έχει θετικό αντίκτυπο στην καθημερινότητά σου». Επίσης ο Jens «Snute» Aasgaard, της Team Liquid, έχει πει πως το Starcraft τον βοηθά συχνά στο να παίρνει γρήγορες αποφάσεις και να μαθαίνει πώς να σκέφτεται. «Κάποιες φορές, όταν παίρνουμε αποφάσεις, οι πληροφορίες είναι περιορισμένες και το να έχεις εμπειρία από games όπως το Starcraft μπορεί να σε βοηθήσει να βάλεις προτεραιότητες με τον πιο αποδοτικό τρόπο, ή να αντιδράσεις με κάποιον τρόπο που βγάζει περισσότερο νόημα», είπε ο ίδιος. Από την άλλη, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα παιχνίδια βολών (First Person Shooter), που αυξάνουν τα αντανακλαστικά, το συντονισμό, την ικανότητα συγκέντρωσης και το multitasking.

Τι μας προσφέρουν τελικά τα games; Ενα είδος εκτόνωσης, που μπορεί να γίνει ανεξέλεγκτο; Μια εύκολη διέξοδο από μια πραγματικότητα η οποία δεν είναι έτσι όπως θα θέλαμε; Ενα διασκεδαστικό και ευχάριστο τρόπο να εξασκήσουμε τον εγκέφαλό μας; Ή απλώς μια ασχολία για να γεμίσουν οι ελεύθερες ώρες μας;
Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα διαφέρει ανάλογα με την οπτική του καθενός. Το μόνο σίγουρο είναι πως τα βιντεοπαιχνίδια είναι τα εργαλεία, ο τρόπος που θα τα χρησιμοποιήσουμε εξαρτάται από εμάς και μόνο.