Ταινία Σμύρνη μου Αγαπημένη

Ταινία Σμύρνη μου Αγαπημένη - Review



Οι ελληνικές ταινίες ανεβάζουν διαρκώς τον πήχη το τελευταίο χρονικό διάστημα. Ο σκηνοθέτης Γιώργος Λάνθιμος παίζει για πάνω από μία δεκαετία σε επίπεδο Hollywood, έχοντας μάλιστα και Όσκαρ. Ο Άνθρωπος του Θεού (που θάφτηκε από τους Έλληνες κριτικούς), έκανε ρεκόρ εισπράξεων στην Ελλάδα με 260.000 εισιτήρια και συνέχισε τα ρεκόρ στην όπου στην τέταρτη θέση του Box office, κάτι που αποτελεί ρεκόρ για ελληνική παραγωγή. Το 2021 όμως μας είχε δύο ακόμη δυνατές ταινίες από την ελληνική ιστορία. Το “Καλάβρυτα 1943” με τον Max von Sydow και πλέον η νέα παραγωγή υψηλού επιπέδου που έχουμε να αναδείξουμε και που είναι η “Σμύρνη μου Αγαπημένη”. Η ταινία πραγματεύεται την καταστροφή της Σμύρνης από τους Τούρκους, γεγονός που συνέβη 100 χρόνια πριν, τον Σεπτέμβριο του 1922, συνεπώς έρχεται πάνω στην ώρα για την “μαύρη επέτειο”. Τότε είχαμε μία εθνοκάθαρση στη Σμύρνη καθώς ως αντίποινα για την Μικρασιατική Εκστρατεία, οι Τούρκοι σκότωσαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, ενώ 1.500.000 εξ αυτών μετανάστευσαν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Σύμφωνα με την μέχρι τότε Συνθήκη των Σεβρών (1919), η Σμύρνη 5 χρόνια μετά θα διεξήγαγε δημοψήφισμα στο οποίο θα αποφασιζόταν το αν θα ενωθεί με την Ελλάδα. Η Σμύρνη εκείνη την εποχή είχε περίπου 270.000 πληθυσμό εκ των οποίων η πλειοψηφία (140.000) ήταν Έλληνες και οι υπόλοιποι ήταν Τούρκοι, Φραγκολεβαντίνοι, Αρμένιοι, δυτικοί και Εβραίοι.



Σημειωτέον ότι το ολοκαύτωμα της Σμύρνης αφορούσε τόσο τις ελληνικές, όσο και τις αρμένικες γειτονιές, ενώ το 1915 είχε προηγηθεί η γενοκτονία των Αρμενίων, η μεγαλύτερη γενοκτονία της Ιστορίας, στην οποία οι Τούρκοι σκότωσαν 1.500.000 Αρμένιους, αρκετοί από τους οποίους είχαν μεταναστεύσει στη Σμύρνη ελπίζοντας σε ένα καλύτερο αύριο. Παράλληλα, τόσο πριν όσο και μετά την ταινία (1914-1923), οι Τούρκοι εξόντωναν σταδιακά τους Έλληνες του Πόντου και σε μια άλλη γενοκτονία, όπου δολοφονήθηκαν 350.000 άνθρωποι.

Σενάριο…για Όσκαρ
Το αξιοσημείωτο στην ταινία της Σμύρνης είναι ότι το σενάριο υπογράφει η Μιμή Ντενίση, η οποία δεν μας έχει συνηθίσει σε αυτό το ρόλο. Σπάνια έχει γράψει σενάρια και ποτέ για κινηματογραφικές ταινίες τέτοιου βεληνεκούς. Ασχολούνταν κυρίως με σενάρια θεατρικών παραστάσεων. Αυτό φαίνεται και στο σενάριο, αφού ουσιαστικά η ταινία βασίζεται στην ομώνυμη θεατρική παράσταση της Ντενίση η οποία είχε σημειώσει μεγάλη επιτυχία. Γι' αυτό και στις ερμηνείες οι ηθοποιοί δίνουν ένταση, τόσο στο ύφος όσο και στον τόνο της φωνής τους, κάτι που για τα κινηματογραφικά δεδομένα μπορεί να ενοχλήσει κάποιους. 

Το ντεμπούτο της στον κινηματογράφο γίνεται με το δεξί, αφού καταφέρνει να αποδώσει πιστά το κλίμα της εποχής και τους διαλόγους μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων της Σμύρνης. Δείχνει ότι οι πολίτες της Σμύρνης ήταν φίλοι μεταξύ τους για πολλά χρόνια και ταυτόχρονα, σε καιρό πολέμου, έπαιρναν ο καθένας το μέρος του έθνους τους, χωρίς ωστόσο να μπορούν να “ξεκολλήσουν” από τις προσωπικές τους σχέσεις. Το σενάριο παρουσιάζει επίσης την διαφορά απόψεων μεταξύ Ελλήνων. Από την μία οι Βενιζελικοί που θέλουν η Ελλάδα να πάρει πίσω τα μέρη του Βυζαντίου και από την άλλη οι Αντι-Βενιζελικοί. Το διάστημα όπου διεξάγεται η ταινία ξεκινάει από το 1915 και φτάνει μέχρι το 1922.

​​​​​​​https://www.youtube.com/watch?v=QuIviUR3gWE

Η ταινία είναι ιερό τοτέμ για όλους τους μύστες της ιστορίας της Ελλάδας αφού, οι συζητήσεις μεταξύ των κατοίκων της Σμύρνης έχουν και πολιτικό χαρακτήρα, μιας και  αναλύονται οι αλλαγές ηγεσίας της Ελλάδας, οι συνθήκες που υπογράφονται, οι διεθνείς πόλεμοι και πολλά άλλα ακόμη. Υπάρχουν μέχρι και συνθήματα και ύμνοι της εποχής, αλλά και όλα τα σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν στη Σμύρνη. Μάλιστα οι περισσότεροι από εμάς σίγουρα δεν τα θυμόμαστε όλα από τα βιβλία της ιστορίας. Υπάρχει μέχρι και αναφορά σε γεγονότα που θα γινόντουσαν μελλοντικά.

Το ενδιαφέρον για την Σμύρνη έχει και διεθνή χαρακτήρα, αφού στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο εμπλέκονται έμμεσα και οι σύμμαχοι, οι οποίοι τότε μας είχαν γυρίσει εμφανώς την πλάτη για διάφορους λόγους. Επομένως υπάρχουν και εκπρόσωποι των μεγάλων δυνάμεων στη Σμύρνη, κάτι που έδωσε και το πάτημα για την ένταξη αρκετών ξένων ηθοποιών στο cast.

Immersion
Η ταινία Σμύρνη μου Αγαπημένη δεν έχει το triple-A μπάτζετ Χολιγουντιανών ταινιών. Χρησιμοποιήθηκε ένα σετ σκηνικών για την αποβάθρα της Σμύρνης, όπου αναμειγνύονται μακρινά και κοντινά πλάνα, αλλά και ορισμένες παραδοσιακές οικείες και αίθουσες ψυχαγωγίας. Υπάρχει τεράστια έρευνα από πίσω όσον αφορά στα σκηνικά και κυρίως στα κοστούμια που αφορούν τις παραδοσιακές ενδυμασίες των Σμυρνιών. Παράλληλα, οι αναφορές στα δρώμενα της εποχής και το ύφος των κατοίκων της Σμύρνης έχουν εντυπωσιακή ακρίβεια. 

 

Η ποιότητα δουλειάς του σκηνοθέτη Γρηγόρη Καραντινάκη είναι εξαιρετική. Αποδίδει τα συναισθήματα των Σμυρνιών, Ελλήνων, Τούρκων, Αρμένιων και ξένων, με μοναδική λεπτομέρεια, ενώ σε συνδυασμό με το σενάριο της Ντενίση, η εναλλαγή των πλάνων και των κοστουμιών είναι γρήγορη, ακολουθώντας τα στάνταρ μιας σύγχρονης Χολιγουντιανής ταινίας. Δεδομένου όμως του μικρού μπάτζετ, υπάρχουν ορισμένα μακρινά πλάνα που επαναλαμβάνονται και μη επαρκή πλάνα από τον πόλεμο, κάτι που ωστόσο δικαιολογείται, μιας και το επίκεντρο αφορά το τι γίνεται στη Σμύρνη.

Τα δε πρώτα λεπτά της ταινίας που αφορούν το σήμερα και τους σημερινούς πρόσφυγες είναι κάπως διφορούμενα για τρεις λόγους. Πρώτον διότι το 1922 οι Έλληνες της Σμύρνης ήταν αυτοί που ήρθαν στα ελληνικά νησιά και στη μητέρα πατρίδα με βάρκες, για να γλιτώσουν από την σφαγή και όχι πρόσφυγες άλλων χωρών. Δεύτερον διότι η πλειοψηφία των λαθρομεταναστών που έρχονται στα ελληνικά νησιά δεν είναι πρόσφυγες πολέμου και τρίτον οι Τούρκοι διαμαρτύρονται για προπαγάνδα, γιατί είναι σαν να αφήνεται να εννοηθεί (προς τους χαζούς που δεν γνωρίζουν ιστορία) ότι στη Σμύρνη οι Τούρκοι συνεχίζουν να σκοτώνουν κόσμο, ο οποίος έρχεται ως πρόσφυγας στην Ελλάδα μέχρι και σήμερα. Ωστόσο, με μια πιο προσεκτική εξέταση της ταινίας, τα πρώτα λεπτά της πριν ταξιδέψουμε στο παρελθόν έχουν κάποια σύνδεση.

Ενδεχομένως η Μιμή Ντενίση να εμπνεύστηκε εδώ από τον Τιτανικό, ταινία με την οποία έχουν δύο κοινά σημεία. Τις βάρκες και το ότι ξέρεις τι θα γίνει στο τέλος.

Ερμηνείες
Οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς της ταινίας ερμηνεύουν εξαιρετικά τους ρόλους τους. Κάθε ρόλος που έχουν αναλάβει ταιριάζει άριστα στο ύφος τους. Ασφαλώς όσοι γνωρίζουν ιστορία κατέχουν και το φινάλε της ταινίας, ωστόσο η διαδρομή μέχρι να φτάσουμε εκεί είναι που έχει σημασία. Στους διαλόγους ορισμένοι ηθοποιοί προσπαθούν να αποδώσουν την προφορά της εποχής, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι. Στο θέμα της προφοράς των ηθοποιών θεωρώ ότι δεν έχει γίνει η απαραίτητη προετοιμασία, τόσο στα ελληνικά, όσο και στα τούρκικα, τα οποία οι κάτοικοι της Σμύρνης ήξεραν να μιλάνε. 

 

Στους ξένους ηθοποιούς, ο Rupert Graves και τα “ιερά τέρατα” της Μ. Βρετανίας Susan Hampshire και Jane Lapotaire, έχουν εξαιρετικές ερμηνείες και αποτελούν πολυτέλεια για μια ελληνική παραγωγή. Η Μιμή Ντενίση έχει την ανάλογη σκηνική παρουσία, το σωστό ύφος και τις κατάλληλες εκφράσεις προσώπου. Σεναριακά δημιούργησε ένα αριστούργημα. Από την άλλη, παρατηρήσαμε δύο θεματάκια στο ρόλο της. Το πρώτο είναι ένα θέμα που έχει η Μιμή Ντενίση τα τελευταία χρόνια και που σε συνεντεύξεις της έχει αρνηθεί να σχολιάσει. Όσοι δείτε την ταινία και την παρατηρήσετε προσεκτικά θα το καταλάβετε. Το δεύτερο είναι ότι αποδίδει άριστα την δραματική πτυχή του χαρακτήρα της Φιλιώς. Εκεί είναι λες και βλέπουμε μία κλασική Σμυρνιά. Όταν όμως ερμηνεύει την χαμογελαστή πλευρά της ηρωίδας, εκεί είναι λες και βλέπουμε την Μιμή Ντενίση να προσπαθεί να ερμηνεύσει μια Σμυρνιά.
Το δραματικό της ύφος δηλαδή της ταιριάζει καλύτερα.

Θα μπορούσε λοιπόν τον ρόλο της να τον έχει μία άλλη ηθοποιός και να τον αποδώσει ώστε να βλέπουμε στα μάτια της τον χαρακτήρα που υποδύεται και όχι την ηθοποιό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Άρης Σερβετάλης ως Άγιος Νεκτάριος. Υπάρχουν λοιπόν ηθοποιοί που θα μπορούσαν να βρίσκονται στην ταινία της Σμύρνης, όπως η Κάτια Δανδουλάκη, που την θεωρώ ότι καλύτερο έχουμε στην Ελλάδα σε δραματικό ρόλο, συν το ότι η μητέρα της ήταν από την Μικρά Ασία. Βέβαια από την άλλη η Ντενίση προφανώς και θα ήθελε εξ αρχής να έχει και τον ρόλο για να διακριθεί περισσότερο.

Στους άλλους ηθοποιούς, η Tamilla Koulieva και ο Γιάννης Βογιατζής παίζουν άριστα τους ρόλους τους και ταιριάζουν απόλυτα στο δραματικό κλίμα. Ο Λεωνίδας Κακούρης και ο Κρατερός Κατσούλης ξανασυναντιούνται μετά από την εξαιρετική πορεία τους στην ταινία Ευτυχία του 2019, είναι φοβεροί στους ρόλους τους και ταιριάζουν στο κλίμα της εποχής, ενώ πολύ καλές ερμηνείες έχουν επίσης η Κατερίνα Γερονικολού και η Αναστασία Παντούση. Σπουδαία δουλειά έχει γίνει τόσο στα σκηνικά, όσο και στα οπτικά εφέ της ταινίας, δείγμα των υψηλών production values. Στον ηχητικό τομέα, ο Ανδρέας Κατσιγιάννης έχει κάνει εξαιρετική δουλειά με το soundtrack της ταινίας, το οποίο έχει τόσο παραδοσιακές όσο και σύγχρονες διασκευές που θα σας συγκλονίσουν.

Παρακαταθήκη
Βλέποντας την ταινία Σμύρνη μου Αγαπημένη, οι 2 ώρες και 21 λεπτά δεν θα καταλάβετε καν πως πέρασαν, ενώ το σημαντικότερο απ’ όλα είναι ότι η ταινία της Σμύρνης θα σας προσφέρει πολύ μεγάλη συγκίνηση. Τα δάκρυα θα τρέχουν ποτάμια από όσα θα δείτε. Θα σας θυμίσει μία κατάμαυρη σελίδα του ελληνισμού, την μελανότερη της Μικρασιατικής Εκστρατείας και θα συγκινήσει όλους τους Έλληνες, είτε κατάγονται από την Μικρά Ασία, είτε όχι. Είναι μία παραγωγή που σίγουρα θα θυμάστε για πολύ καιρό και μία ταινία που θα μας θυμίζει πράγματα που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Όπως επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε και την τραγωδία της Κύπρου το 1974, για την οποία το 2024 συμπληρώνονται 50 χρόνια. Μήπως θα έπρεπε λοιπόν να γίνει μία ταινία και για αυτή, πόσο μάλλον δε κάποια που θα περιέχει και όλα τα στοιχεία της προδοσίας;  

Βαθμολογία
Ερμηνείες: 8
Σκηνικά: 8
Σκηνοθεσία: 9
Σενάριο: 9.5
Soundtrack: 8.5
Γενικά: 8.5

Μία ιστορική ταινία η οποία μας θυμίζει όσα δεν πρέπει να ξεχνάμε.

Θέλω να το δώ οποσδήποτε αυτό. Έχω καταγωγή απο Τραπεζούντα.