Προ λίγων μηνών, κάπου ανάμεσα στο 20ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νοσημάτων Θώρακος και την συνεδρίαση του ΔΣ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας, ήρθε στο προσκήνιο για ακόμα μια φορά το θέμα του ηλεκτρονικού τσιγάρου.
Παράληλά, γνωμοδότηση (;!) του ΕΟΦ, πρότεινε την πλήρη απαγόρευση του ηλεκτρονικού τσιγάρου, κάτι που δεν ανακοινώθηκε επίσημα από τον οργανισμό αλλά άφησε να εννοηθεί ο κος. Π. Μπεχράκης, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τον Ελεγχο του Καπνίσματος.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από τη αρχή.
Το 2008, με την εμφάνιση του ηλεκτρονικού τσιγάρου στην Ελλάδα, ο ΕΟΦ εξέδωσε την εξής ανακοίνωση:
«Τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα του καπνίσματος και περιέχουν νικοτίνη, όπως είναι το ηλεκτρονικό τσιγάρο με χρήση νικοτίνης, υπάγονται στα «φαρμακευτικά προϊόντα» και συνεπώς δεν επιτρέπεται να τεθούν στην αγορά χωρίς άδεια κυκλοφορίας φαρμάκου από τον ΕΟΦ. Ουδεμία τέτοια άδεια έχει μέχρι σήμερα χορηγηθεί από τον ΕΟΦ και ούτε έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα με την προβλεπόμενη από το νόμο τεκμηρίωση για την ποιότητα, ασφάλεια και αποτελεσματικότητα των εν λόγω προϊόντων, ώστε να αξιολογηθούν.
Ως εκ τούτου, κυκλοφορούν χωρίς άδεια και είναι παράνομα όσα νικοτινούχα προϊόντα ηλεκτρονικού τσιγάρου βρίσκονται στην αγορά. Ο ΕΟΦ, ήδη από τις 25/7/2008, στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του, εξέδωσε απόφαση απαγόρευσης της διακίνησης όλων των προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη και πωλούνται μαζί με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
Επιπλέον, ο ΕΟΦ προέβη σε κατάσχεση και καταστροφή ποσοτήτων προϊόντων ηλεκτρονικού τσιγάρου με χρήση νικοτίνης που βρέθηκαν στην αγορά και επέβαλε τα προβλεπόμενα πρόστιμα. Οι έλεγχοι της αγοράς συνεχίζονται.
Ο ΕΟΦ εφιστά την προσοχή του καταναλωτικού κοινού στο γεγονός ότι τα προϊόντα ηλεκτρονικού τσιγάρου με χρήση νικοτίνης δεν είναι εγκεκριμένα και επομένως δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται, καθότι δεν έχει αξιολογηθεί η ασφάλειά τους.»
Οπότε, η απαγόρευση ισχύει από το 2008; Και ναι και όχι. Η απαγόρευση ισχύει μόνο για τα υγρά των ηλεκτρονικών τσιγάρων που περιέχουν νικοτίνη, κάτι που ο ΕΟΦ φροντίζει να μας τονίσει στην τότε ανακοίνωσή του.
Αφού έγινε ο απαραίτητος ντόρος (και τρόμαξε λίγο ο κοσμάκης, να’ναι καλά τα ΜΜΕ και ο ΕΟΦ), Ο κος Μπεχράκης ανακάλεσε, τονιζοντας στον ΣΚΑΙ πως «δεν ζητήσαμε ποτέ την απόσυρσή του, δεν έχουμε πάρει θέση ούτε ως επιτροπή ούτε εγώ προσωπικά. Ποτέ δεν προτείναμε κάτι, η απαγόρευση του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι σκέψη του υπουργείου και του ΕΟΦ και δεν έχουμε κάτι γραπτό για να συζητήσουμε». Ακόμα ανέφερε πως «Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν χρήση μεταβατικής - παροδικής διακοπής του καπνίσματος, αλλά τι μπορεί να προκαλέσει η χρήση του 10 – 20 χρόνια κανείς δεν μπορεί να το πει γιατί είναι πρόσφατο προϊόν».
Τότε γιατί κύριε Μπεχράκη, παρέα με τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Υγείας Αντώνη Δημόπουλο, εξαπολύσατε μια συκοφαντική καμπάνια ενάντια στο ηλεκτρονικό τσιγάρο μόλις ένα μήνα νωρίτερα; Γιατί ανακοινώσατε, σε συνέντευξη τύπου μάλιστα, πως «η απαγόρευση αποφασίστηκε λόγω της έλλειψης επιστημονικών στοιχείων για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις»; Τελικά μιλάμε για πρόταση απαγόρευσης, επιβολή απαγόρευσης, σκέψη απαγόρευσης ή απόπειρα τρομοκρατίας του κόσμου;
Για να δούμε και μια παρόμοια ανακοίνωση που εξέδωσε σχετικά πρόσφατα:
«Με αφορμή δημοσιεύματα και σχετικά ερωτήματα που δέχεται ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων για το ηλεκτρονικό τσιγάρο (e-cigarette), ενημερώνουμε το καταναλωτικό κοινό για τα εξής:
Τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα του καπνίσματος και περιέχουν νικοτίνη υπάγονται στα «φαρμακευτικά προϊόντα». Η διάθεσή τους στην αγορά προϋποθέτει την χορήγηση άδειας κυκλοφορίας φαρμάκου από τον ΕΟΦ. Στην κατηγορία αυτή υπάγεται και το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Μέχρι σήμερα ο ΕΟΦ δεν έχει χορηγήσει άδεια κυκλοφορίας σε ανάλογο προϊόν για την Ελληνική αγορά.»
Πάλι λοιπόν έχουμε να κάνουμε κυρίως με την νικοτίνη. Αν και, για κάποιο λόγο ο ΕΟΦ τώρα αφήνει να εννοηθεί πως όλα τα ηλεκτρονικά τσιγάρα περιέχουν νικοτίνη. Ο κος. Μπεχράκης (καλώστον), σε δηλώσεις του στο Βήμα πριν λίγο καιρό ανέφερε πως έρευνες που διεξήχθησαν πρόσφατα και οι οποίες πρόκειται να δημοσιευτούν “σύντομα” έδειξαν πως οι αντιστάσεις του αναπνευστικού συστήματος και τα στοιχεία φλεγμονής που ανιχνεύονται στην εκπνοή είναι επηρεασμένα μετά το κάπνισμα με ηλεκτρονικό τσιγάρο. Τόνισε δε, πως «τα στοιχεία αυτά δεν είναι τόσο έντονα όσο του καπνίσματος με κανονικό τσιγάρο. Ωστόσο, δεν παύει να είναι βλαπτικό και το ηλεκτρονικό τσιγάρο».
Μάλιστα λοιπόν. Η Εθνική Επιτροπή για τον Ελεγχο του Καπνίσματος (ΕΕΕΚ;…) προβληματίζεται (τρομάρα τους) επειδή επηρεάζονται οι αντιστάσεις του αναπνευστικου σε (φαντάζομαι) μη-καπνιστες. No. Shit. Sherlock. Ο μη-καπνιστής εισπνέει κάτι που δεν θα έπρεπε να εισπνέει, δεν είναι φτιαγμένα τα πνευμόνια του για να το αναπνέουν. Και παραξενεύονται που επηρεάζονται οι αντιστάσεις του; Αυτό σημαίνει δηλαδή πως βλάπτει.
Δεκτό. Βλάπτει. Αλλά σε σχέση με τι κύριε Μπεχράκη; Με το κανονικό τσιγάρο; Με τον καθαρό αέρα; Γιατί συγκρίνετε ανόμοια πράγματα; Μήπως νομίζετε πως όσοι δεν καπνίζουν θα πάνε να αγοράσουν ηλεκτρονικό έτσι για να δούνε πως είναι και θέλετε να τους προφυλάξετε, ή μήπως μας περνάετε για εντελώς ηλίθιους; Ακόμα και ο FDA έχει εκδόσει ανακοίνωση με την οποία συνιστά την αποφυγή χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου πάντα όσον αφορά την εκδοχή καπνίσματος με ποσότητα νικοτίνης και όχι όταν πρόκειται για εκδοχές όπου γίνεται χρήση άλλων αρωματικών ουσιών.
Νόμιζα πως το ηλεκτρονικό απευθύνεται κυρίως σε όσους καπνιστές θέλουν να το κόψ... χμ, hold that thought, επανέρχομαι σε αυτό αργότερα.
Ας προσπεράσουμε για λίγο την νικοτίνη και ας πάμε στις λεγόμενες αρωματικές ουσίες του ηλεκτρονικού τσιγάρου. Αυτό το μεγάλο ερωτηματικό, όπου όλοι λένε πως δεν ξέρουν τι περιέχει ενώ μια απλή αναζήτηση στο google βγάζει άπειρα αποτελέσματα. Οι κύριες ουσίες λοιπόν είναι δυο. Η προπυλενογλυκόλη, η οποία χρησιμοποιούταν στα παλιότερα ηλεκτρονικά τσιγάρα και η φυτική γλυκερίνη, η οποία την αντικατέστησε.
Χημικός δεν είμαι, αλλά με μια γρήγορη έρευνα, η προπυλενογλυκόλη μεταξύ άλλων χρησιμοποιείται σε φάρμακα, τροφές, σαμπουάν, οδοντόπαστες, στοματικά διαλύματα κ.λπ. Μόνο σε περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσης ή/και εισπνοής μεγάλης ποσότητας μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας. H φυτική γλυκερίνη επίσης χρησιμοποιείται σε τρόφιμα, σαμπουάν, καλλυντικά, ακόμα και ως καθαρτικό (!), δεν βρήκα όμως πουθενά περι τοξκότητάς της οπότε μάλλον γι'αυτό προτιμάται.
Βεβαίως αυτά σε καμία περίπτωση δεν το κάνουν απολύτως ασφαλές. Το κάνουν όμως εξευτελιστικά ασφαλέστερο σε σχέση με το κανονικό τσιγάρο και έναν (τολμώ να πω) δοκιμασμένο και αποτελεσματικότερο τρόπο (σε σχέση με κάτι 7% ποσοστά επιτυχίας που έχουν τα τσιρότα και οι τσίχλες) να κόψει κανείς το κάπνισμα.
Ας δούμε και λίγα στοιχεία για έρευνες που έχουν γίνει μέχρι τώρα, ξεκινώντας από το θέμα της νικοτίνης. Η ανεξάρτητη υγειονομική επιτροπή της Νέας Ζηλανδίας Health New Zealand Ltd. Study υπό τον Dr. Murray Laugesen κατέληξε στο συμπέρασμα πώς η ποσότητα νικοτίνης που ανιχνεύτηκε στο ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι περισσότερη από εκείνη που χρησιμοποιείται στα αυτοκόλλητα νικοτίνης τα οποία δίδονται με ιατρική συνταγή σε άτομα που επιθυμούν να κόψουν το κάπνισμα.
Ειδικός πνευμονολόγος του Πανεπιστημίου του Νόττινχαμ της Μεγάλης Βρετανίας, σχολιάζοντας την έρευνα του Iνστιτούτου της Νέας Ζηλανδίας δήλωσε: «Αν η ποσότητα νικοτίνης που ανιχνεύεται είναι ίδια με τα μέσα που χρησιμοποιούνται ιατρικώς για την διακοπή του συμβατικού καπνίσματος τότε δεν βρίσκω τον λόγο ανησυχίας, ούτε ότι υφίσταται πρόβλημα».
Επιπροσθέτως:
Έρευνα του Boston University School of Public Health η οποία διεξήχθη το 2010 καταλήγει στο συμπέρασμα πως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι ασφαλέστερα των συμβατικών. «Χρειάζεται η διεξαγωγή περεταίρω έρευνας σχετικά με τις ποσότητες χημικών ουσιών που εμπεριέχονται στις αμπούλες των ηλεκτρονικών τσιγάρων ώστε να διαπιστωθεί αν είναι επιβλαβείς, ωστόσο τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι κατά πολύ ασφαλέστερα από τα κοινά και διαθέτουν βαθμό τοξικότητας της νικοτίνης που περιέχουν, ανάλογη με εκείνη των παρασκευασμάτων που χρησιμοποιούνται με ιατρική συνταγή (τσίχλες και αυτοκόλλητα) σε άτομα που θέλουν να διακόψουν το συμβατικό κάπνισμα».
Στην ίδια έρευνα σημειώνεται πώς το επίπεδο καρκινογόνων ουσιών που εντοπίστηκαν σε ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι 1000 (χίλιες) φορές κατώτερα εκείνων που ανιχνεύονται στα κανονικά τσιγάρα. Κατά τους ερευνητές του Boston University School of Public Health, οι πρώτες μελέτες καταδεικνύουν πώς το ηλεκτρονικό τσιγάρο μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να διακόψουν το συμβατικό κάπνισμα προσομοιάζοντας την πρακτική του καπνίσματος ως να ήταν κανονικός καπνός.
Το μόνο το οποίο απασχολεί τους σοβαρούς επιστήμονες δηλαδή (και όχι τον ΕΟΦ-pun intended) είναι το οτι δεν έχουν γίνει μελέτες -συγκεκριμένα- για εισπνοή αυτών των ουσιών. Σου λένε οκ, αν το φάμε και αν το παστώσουμε στα μούτρα μας δεν παθαίνουμε τίποτα, αν το εισπνεύσουμε; Αν δεν απατώμαι ομως οι τρόποι πρόσληψης, αν δεν μιλάμε για άμεσους (ενδοφλεβίως π.χ.) και σε μεγάλες ποσότητες, δεν διαφέρουν σε επικινδυνότητα μεταξύ π.χ. εισπνοής και κατάποσης.
Πάμε πίσω σε εμάς τώρα. O ΕΟΦ, απ'οσο έχω καταλάβει με το πονηρό μυαλουδάκι μου, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του τουλάχιστον έχει κώλυμα με δυο στοιχεία. Το οτι περιέχει νικοτίνη και το οτι διαφημίζεται από πολλούς ως NRT, θεραπεία/μέσο απεξάρτησης από την νικοτίνη δηλαδή.
Με την μη ελεγμένη νικοτίνη καλά κάνει και έχει θέμα. Όπως ακριβώς τα προϊόντα νικοτίνης των φαρμακευτικών περνάνε από έλεγχο, έτσι θα έπρεπε να περάσουν και τα φίλτρα του η.τ. Και για αυτό δεν φταίει τόσο ο ΕΟΦ, αυτός απλά την δουλειά του κάνει. Αυτός που φταίει περισσότερο είναι ο Χ, Ψ εισαγωγέας/έμπορος η.τ. ο οποίος ενώ έστειλε τα προϊόντα του ακόμα και στον Δημόκριτο ώστε να ελεγχθούν για την τοξικότητα των ουσιών του, δεν φρόντισε τουλάχιστον να στείλει και ένα-δυο φιλτράκια του για έλεγχο στον οργανισμό (ΕΟΦ 2008: «ούτε έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα με την προβλεπόμενη από το νόμο τεκμηρίωση για την ποιότητα, ασφάλεια και αποτελεσματικότητα των εν λόγω προϊόντων, ώστε να αξιολογηθούν»).
Πάμε και στο ζουμί της υπόθεσης. Τα σύμφέροντα. Το ηλεκτρονικού τσιγάρο, σε βάθος χρόνου είναι κατά πολύ φτηνότερο του συμβατικού, ενώ από αυτό δεν ζημιώνονται μόνο οι καπνοβιομηχανίες αλλά και το κράτος, αφού ο φόρος καπνού αποτελεί το μεγαλύτερο ποσοστό της τιμής ενός πακέτου τσιγάρων.
Πέραν από αυτές όμως, αν και εφόσον το η.τ. έχει επιτυχία ως NRT (που έχει), θεωτηρικά χτυπάει και τις φαρμακευτικές και τις τσίχλες νικοτίνης, τσιρότα νικοτίνης, υπόθετα νικοτίνης και δεν ξέρω και γω τι άλλο. Ίσως πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα από την νικοτίνη για τον ΕΟΦ αλλά και για τον καπνιστή που θέλει να απεξαρτηθεί, ο οποίος ξαφνικά έρχεται αντιμέτωπος με την “αγία τριάδα” καπνοβιομηχανιών, φαρμακευτικών και κράτους.
Οπότε, σου λένε αυτοί, ας τους τρομάξουμε λίγο, ας τους απογοητεύσουμε βγάζοντάς το το ίδιο βλαπτικό με το κανονικό και που ξες, μπορεί να παραμείνουν πελάτες των πελατών μας. (wink, wink)
Είμαι παράλογος;
Ίσως.
Σύμφωνα με το zougla.gr όμως, γνωστός γιατρός ο οποίος πρωταγωνιστεί στην καμπάνια κατά του καπνίσματος (ποιός να είναι άραγε…) φέρεται να σχετίζεται επαγγελματικά με δίκτυο «αποτοξίνωσης καπνιστών» το οποίο λειτουργεί με πληθώρα εξειδικευμένων ιδιωτικών ιατρείων τα οποία φυσικά διαθέτουν στους καπνιστές τα ειδικά φαρμακευτικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται κατά την περίοδο της διακοπής (τσίχλες, αυτοκόλλητα κ.λπ).
Problem, pharmaceutical companies?