Gamergate: Ροζ σκάνδαλο, σεξισμός και φεμινισμός στα games

Τα χρονικά ενός πολυσυζητημένου θέματος.

Τον Αύγουστο του 2014 ξέσπασε στη βιομηχανία των games το λεγόμενο "Gamergate" (τον όρο απέδωσε ο αμερικανός ηθοποιός Adam Baldwin) όταν η game developer Zoe Quinn, δημιουργός του Depression Quest, φέρεται να είχε σχέση με τον Nathan Grayson, συντάκτη του Kotaku, με σκοπό να γράψει θετική κριτική για το παιχνίδι της. Στο σημερινό άρθρο του Editorial θα αναλύσω όσα έχουν ειπωθεί μέχρι σήμερα και τις απόψεις μου τόσο για το θέμα, όσο για τον σεξισμό και τον φεμινισμό στα games.

Αν θέλετε διευκρινίσεις σχετικά με το άρθρο μπορείτε να αφήσετε σχόλιο στο κάτω μέρος του, ενώ υπάρχει και το Forum Topic Ροζ Σκάνδαλο στη βιομηχανία των games που έχει ανοίξει ο Παναγιώτης Σεντουκάς στο forum από τότε που ξέσπασε και που περιμένει τις εκτενείς απόψεις σας.

Τι είναι επιτέλους το Depression Quest;
To Depression Quest είναι ένα free-to-play browser game που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2013. Μπορείτε να το παίξετε μπαίνοντας στη διεύθυνση Depressionquest.com και κάνοντας κλικ στο "Play for Free" (υπάρχει και η δυνατότητα για donate).

Κατά βάση πρόκειται για ένα Text Adventure με μικρές φωτογραφίες που δεν χρειάζεται ιδιαίτερες γνώσεις για να δημιουργηθεί. Η Zoe Quinn έγραψε τον κώδικα και τις φωτογραφίες, με τον Patrick Lindsey να αναλαμβάνει τα κείμενα και τον Isaac Schankler τον ήχο και τα ηχητικά εφέ.

Το Depression Quest έλαβε άφθονα downloads στο Steam εξαιτίας του σάλου που ξέσπασε. Υπό άλλες συνθήκες ελάχιστοι στον κόσμο θα ασχολούνταν μαζί του καθώς είναι ένα παιχνίδι που τεχνικά θα μπορούσε κάλλιστα να δημιουργηθεί...ακόμα και την δεκαετία του '80. Μόνο το σενάριο είναι που το κρατάει ουσιαστικά. Από τα μέχρι τώρα reviews έχει λάβει ένα 5/10 στο Metacritic από το ActionTrip και 277 user reviews με μέσο όρο 1.7/10.

Gamergate: Πως ξέσπασε ο σάλος
Καταρχήν το Depression Quest είναι διαθέσιμο και στο Steam από τις 11 Αυγούστου για όσους επιθυμούν να το κατεβάσουν δωρεάν στο account τους. Οι αναταραχές και οι διαρκείς συζητήσεις σε Reddit αλλά και διάφορα gaming forums για το εν λόγω "σκάνδαλο" (ας το πούμε έτσι γιατί η βιομηχανία μας είναι μικρόκοσμος μπροστά στα σοβαρά καθημερινά σκάνδαλα) ξέσπασαν για τον εξής λόγο. Η Zoe Quinn είχε σχέση με τον Nathan Grayson, συντάκτη του Kotaku. Όταν το παιχνίδι της εγκρίθηκε για το Steam, θέλοντας να πάρει έκταση, ζήτησε από τον Nathan να γράψει μια θετική άποψη για το παιχνίδι της.

Ο πρώην σύντροφος της Zoe Quinn, Eron Gjoni, αποκάλυψε δημόσια την σχέση του ζευγαριού και μάλιστα υπήρξαν πληροφορίες ότι η Quinn είχε πάει με τον Grayson αλλά και με άλλους τέσσερις συντάκτες της βιομηχανίας πριν ακόμη η σχέση της με τον Gjoni τελειώσει. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο αρχισυντάκτης του Kotaku, Stephen Totilo, ο οποίος επιβεβαίωσε την σχέση, να αναγκαστεί να απολογηθεί λέγοντας ως δικαιολογία ότι μέρος του άρθρου του Depression Quest γράφτηκε πριν ακόμη ξεκινήσει η σχέση.

Ο Grayson κατά βάση αναφέρθηκε από σπόντα στο Depression Quest σε άρθρο του στο Kotaku για ένα αποτυχημένο reality show. Είχε όμως ήδη γράψει για το παιχνίδι όταν δούλευε στο site RockPaperShotgun και μάλιστα δύο φορές, κάτι που επιβεβαίωσε αργότερα τις υποψίες του αρχισυντάκτη του σχετικά με το ότι η σχέση του με την Quinn προϋπήρχε. Τα sites DailyDot.com, TheDailyBest.com και OnTheMedia.org έδωσαν επιπλέον έκταση στο θέμα, κάτι που πυροδότησε συζητήσεις σε Reddit και διάφορα forums (ανάμεσα σε αυτά και το δικό μας). Η Zoe Quinn έλαβε απειλές για την ζωή της μέσω email και υπέστη hacking στα accounts της σε Tumblr, Dropbox και Skype. Ανάλογες επιπτώσεις είχαν όσοι την υποστήριξαν στην πορεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Phil Fish, δημιουργός του Platform Fez.

Στα μέσα Οκτωβρίου η game developer Brianna Wu καταφέρθηκε ενάντια στους υποστηρικτές του Gamergate (όσους τάχθηκαν κατά της Zoe Quinn) κάτι που την έκανε άμεσα στόχο, καθώς κι αυτή με τη σειρά της δέχθηκε απειλές βιασμού ή δολοφονίας. Μάλιστα η διεύθυνσή της ανέβηκε δημόσια στο 8ch.net κάτι που την ανάγκασε να μετακομίσει.

Ανάμεσα στα θύματα των απειλών ήταν και η Anita Sarkeesian, μία φεμινίστρια που έχει θίξει τον ρόλο της γυναίκας στα games πολλές φορές στο παρελθόν. Η Καναδή δημοσιογράφος είχε ανεβάσει από το 2013 τα παρακάτω βίντεο που εξηγούν το λεγόμενο "Damstel in distress" που υπάρχει στα games, δηλαδή την κατάσταση κατά την οποία οι γυναίκες πέφτουν θύμα απαγωγής και ένας ήρωας θα πρέπει να τις σώσει.

Η Sarkeesian κατέκρινε στο παραπάνω βίντεο τον ρόλο της γυναίκας στα games όταν χρησιμοποιούνται ως σεξουαλικά σύμβολα. Όταν κυκλοφόρησε το Women as Background Decoration: Part 2, παρότι η ίδια δεν καταφέρθηκε υπέρ της Zoe Quinn, έγινε άμεσα αντιληπτή από τους υποστηρικτές του Gamergate και τότε ήταν που οι απειλές θανάτου συνεχίστηκαν, κάτι που την ανάγκασε ακόμα και να φύγει απ' το σπίτι της προσωρινά.

Στο ΧΟΧΟ Festival της Πολωνίας δήλωσε ότι "Οι δράστες βλέπουν τον εαυτό τους ως ευγενείς ιππότες" αλλά στο πανεπιστήμιο της Utah αναγκάστηκε να ακυρώσει την διάλεξή της όταν υπήρξαν απειλές για τρομοκρατικές επιθέσεις, κάτι που διερεύνησε ακόμα και το FBI.

Ούτε η ηθοποιός Felicia Day, που έγινε γνωστή απ' την σειρά The Guild, κατάφερε να γλιτώσει, αφού όταν έγραψε στο feliciaday.com/blog ότι "ανησυχεί για το Gamergate και αποφεύγει να το συζητήσει γιατί φοβάται πιθανές αντιδράσεις" ένας τύπος δημοσίευσε την διεύθυνσή της στα σχόλια του blog. Το παράδοξο είναι ότι όταν ο ηθοποιός Will Wheaton και ο αθλητής του NFL Chris Kluwe άσκησαν κριτική στο Gamergate, κανείς τους δεν δέχθηκε απειλές, κάτι που δείχνει ότι πιθανόν οι γυναίκες μπήκαν τελικά στο στόχαστρο.

Κατά βάση το Gamergate είναι κάτι σαν κίνημα που έχει ξεσπάσει από μία μερίδα από gamers που είναι είτε κατά των κριτικών, είτε ζητούν απονομή δικαιοσύνης ως προς τα reviews των games. Λόγω της Zoe Quinn, όσοι υπερασπίζονται το Gamergate κατά βάση θεωρούν ότι οι γυναικείοι χαρακτήρες δεν παρουσιάζονται υποτημητικά ή σεξιστικά και εκφράζουν έντονα τις απόψεις τους, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις επιτίθενται είτε κατά της Zoe Quinn, είτε απέναντι σε όσες τις υπερασπίζονται. Γενικότερα μετά το παραπάνω σκάνδαλο το Gamergate δεν πιστεύει στην ισότητα των δύο φύλων απαξιώνοντας τον γυναικείο ρόλο, είτε στο κομμάτι του development, είτε της παρουσίασης ενός video game.

Η άποψή μου για το Gamergate και το Depression Quest
Ας εξετάσουμε την ρίζα του προβλήματος. Οι γυναίκες υπάρχουν παντού, τόσο στον χώρο της δημοσιογραφίας, όσο και στον χώρο του game development. Το να έχει σχέση ένας δημοσιογράφος με game developer ή μία game developer με δημοσιογράφο είναι κάτι λογικό. Αυτό που δεν είναι λογικό είναι τα reviews να επηρεάζονται από οποιονδήποτε εξωγενή παράγοντα. Είτε έχει να κάνει με χορηγία, είτε με συγγένεια, είτε ακόμη και με σχέση. Κάθε συντάκτης οφείλει να είναι αντικειμενικός και αμερόληπτος. Αν δεν το κάνει και βάλει βαθμολογία διαφορετική απ' ότι πραγματικά αξίζει ένα παιχνίδι τότε θα βλάψει τον χρήστη που τον διαβάζει και που στην τελική είναι υποψήφιος πελάτης.

Το Depression Quest είναι ένα κακό και καθαρά ερασιτεχνικό παιχνίδι με low production values. Είμαι βέβαιος ότι δεν θα το παίζατε τόσοι gamers αν δεν είχε ξεσπάσει το παραπάνω σκάνδαλο. Στη βιομηχανία των games μπορεί να ισχύει το "Any publicity is good publicity" αλλά για μένα η Zoe Quinn έχει αδιαμφισβήτητα στιγματιστεί, ότι κι αν δημιουργήσει από εδώ και στο εξής. Αν ήθελε καλά reviews θα μπορούσε να αξιοποιήσει τις γνωριμίες του συντρόφου της και να βάλει άλλους συντάκτες να γράψουν review για το παιχνίδι της ώστε να πάρει τέσσερα metacritic score. Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρχει προκατάληψη για το δημιούργημά της μετά απ' όλα αυτά και αρνητική κρητική στο Steam. Τουλάχιστον, αν δεν είχε ξεσπάσει το "σκάνδαλο" του Gamergate μπορεί και να είχε καταφέρει να εισπράξει μεγαλύτερο user score.

Φεμινισμός vs Σεξισμός στα games
Καταθέτω την άποψή μου και για τις φεμινιστικές απόψεις της κας Σαρκεσιάν σχετικά με το gaming. Οι άντρες έχουμε την τάση για κυριαρχία περισσότερο από τις γυναίκες κι αυτός είναι ένας λόγος που το μεγαλύτερο μέρος του gaming κοινού είναι ανδρικό εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Οι γυναίκες ξεκίνησαν να ασχολούνται με τα games σοβαρά και να ανεβάζουν τα ποσοστά τους κυρίως μετά την νέα χιλιετία.
Θα αναφέρω χαρακτηριστικά τα genres FPS, Third-Person Shooters, Racing και Sports τα οποία παίζονται κυρίως από άντρες. Οι γυναίκες προτιμούν απ' την άλλη Adventures, Survival Horror, Life Simulators, casual games, Platform και ορισμένα Action και MOBA.

Οι γυναίκες gamers πλησιάζουν τους άνδρες σε ποσοστό τα τελευταία χρόνια! Θέλετε να μάθετε τα πρόσφατα νούμερα; 42-47% σε 21 χώρες ανά τον κόσμο! Το ποσοστό βάση γυναικείου πληθυσμού είναι σαφώς μικρότερο αφού οι γυναίκες ανά τον πλανήτη είναι περισσότερες από εμάς. Πως αποφασίζουν οι γυναίκες να ασχοληθούν με τα games; Πιθανόν όταν βλέπουν έναν γονέα να παίζει (κάτι που δεν ίσχυε τόσο τα παλιά χρόνια) ή όταν θέλουν να ζήσουν μια εμπειρία που θα τους μεταφέρει όμορφα συναισθήματα. Όπως για παράδειγμα να αναπτύξουν τον χαρακτήρα τους στο Sims ή να αγοράσουν νέα skins στο League of Legends. Η απλά να ανταγωνιστούν την συμμαθήτριά τους στο απέναντι θρανίο που ανέβηκε Silver γιατί τις πιάνει η ζήλια.

Απ' τη στιγμή που όλες αυτές τις δεκαετίες το κοινό ήταν αντρικό τότε οι game designers και οι developers ανέπτυσσαν το σενάριο των περισσότερων games ώστε να απευθύνεται σε άνδρες. Τι θα κάνει ένας άνδρας; Θα προσπαθήσει να σώσει μια γυναίκα, να κατακτήσει μια χώρα, να σώσει τον κόσμο κ.ο.κ. Άντε και να διώξει ένα φάντασμα που η γυναίκα λογικά θα φοβόταν. Αν δεν γινόντουσαν όλα αυτά τότε...ποιο ακριβώς θα ήταν το σενάριο; Κάτι σε Sci-Fi; Κάτι που να αφορά καρτούν ή ζωάκια; Κι εκεί μπαίνει ο ρόλος του game designer που θέλει να φτιάξει κάτι το πρωτότυπο.

Σίγουρα η Nintendo που σε ΟΛΑ τα Super Mario (με εξαίρεση το Super Mario Bros. 2 στο οποίο από σπόντα συμμετείχε η πριγκίπισσα) βάζει την πριγκίπισσα σε ρόλο θύματος, το έχει ξηλώσει σε εξευτελιστικό βαθμό καθώς η έμπνευση πάει περίπατο. Θα μπορούσε η Peach ή η Toadstool να παίξει κι αυτή ως πρωταγωνίστρια, κάτι που γίνεται με την Zelda σε ορισμένα games της σειράς (όπου εμφανίζεται μεταμφιεσμένη σε άλλο χαρακτήρα). Αλλά το κλασικό Damsel in distress προέρχεται από τις ταινίες, από τον μεσαίωνα, από Προ Χριστού τέλος πάντων...από το DNA του ανθρώπου και αποτυπώνεται στα games ώστε να δημιουργήσει ένα -ας το πούμε- ενδιαφέρον σενάριο. Αυτά περί Damsel in distress.

Περί σεξισμού στα games η κατάσταση είναι πιο απλή. Το γυναικείο φύλο χρησιμοποιεί την ομορφιά του για να κατακτήσει το ανδρικό, το οποίο -πάλι βάση DNA- έλκεται. Η προβολή γυμνού ή ημίγυμνου δεν είναι απαραίτητο συστατικό σε κανένα παιχνίδι (εξαιρούνται ίσως τα Larry) απλά υπάρχει όπως υπάρχει ας πούμε για παράδειγμα το Playboy στην καθημερινότητα. Για να μας δίνει ένα στιγμιαίο οφθαλμόλουτρο. Κάτι ανάλογα ισχύει και στις ταινίες.

Συνοψίζοντας
Η πράξη της Zoe Quinn χαρακτηρίζεται σίγουρα ως αρνητική, στη βάση του ότι οι συντάκτες δεν θα πρέπει να επηρεάζονται ποτέ στις βαθμολογίες που βάζουν. Το τι έκανε στο κρεβάτι της για μένα λίγη σημασία έχει. Απ' τη στιγμή που ασκείς επιρροή με οποιοδήποτε μέσο, είτε σε χρήμα, είτε σε είδος, είσαι λάθος.

Αν μπούμε επίσης ακόμη πιο βαθιά στη ρίζα του προβλήματος που θίγει η Sarkeesian, οι περισσότεροι game designers είναι άνδρες. Αν οι γυναίκες θέλουν να αλλάξουν την βιομηχανία του gaming ή ακόμα και του κινηματογράφου, τότε θα πρέπει να μιλήσουν με έργα και όχι με θεωρίες. Ένα καλό παράδειγμα για την δεύτερη περίπτωση είναι η Felicia Day με την σειρά The Guild την οποία φαντάζομαι ότι θα την έχετε δει έστω σε ένα βίντεο. Ζούμε λοιπόν σε δημοκρατικές εποχές όπου υπάρχει πλήρης ελευθερία λόγου, άρα κάθε γυναίκα game designer έχει αντίστοιχα το δικαίωμα να φτιάξει games που θα κυριαρχήσουν στην αγορά. Αν είναι top προϊόντα κανείς μας δεν θα κολλήσει ούτε στο ποια τα έφτιαξε ούτε στο αν είχε ερωτικές σχέσεις με συντάκτη.

Για να μιλάμε πρακτικά, το Gamergate είναι ένα θέμα που δεν άξιζε να προβληθεί στον βαθμό που το είδαμε να προβάλλεται. Θα μου πείτε "Κι εσύ έγραψες για αυτό θέμα". Τουλάχιστον περίμενα να κοπάσει ο πανικός των πρώτων μηνών και να μην δώσω περαιτέρω έκταση. Κάθε video game που δημιουργείται από γυναίκες δεν πρέπει να έχει προκατάληψη από την πλευρά μας. Το ίδιο ισχύει και για τις συντάκτριες ή τις game developers που μπαίνουν στη βιομηχανία. Η ικανότητα του ατόμου και το δημιούργημά του είναι αυτό που έχουν σημασία πάνω απ' όλα.

Αν θέλετε μπορείτε να αφήσετε την γνώμη σας στο κάτω μέρος του άρθρου. Αν πιστεύετε ότι δεν έθιξα κάτι στο παρόν ζήτημα μπορείτε να μου στείλετε προσωπικό μήνυμα στο GameWorld.gr με τις πηγές σας και να το προσθέσω. Για να μπείτε πιο βαθιά στη συζήτηση επισκεφθείτε το forum topic με το Gamergate  και το forum topic περί σεξισμού στα games.