Το φαινόμενο των pre-orders

Aγοράζοντας στα τυφλά.

Στο σημερινό Console Wars δεν πρόκειται να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα μιλώντας για κάποιο πρωτοφανές και συγκλονιστικό ζήτημα πάνω στο οποίο δεν έχει αναφερθεί ποτέ κανένας. Αντιθέτως θα μιλήσουμε για κάτι το οποίο έχει δεχθεί ήδη άπειρη συζήτηση, έχει ήδη προκαλέσει πολύ προβληματισμό και παρά την σχεδόν καθολική αρνητική αντίδραση που έχει αντιμετωπίσει, όχι μόνο συνεχίζει να υφίσταται αλλά και έχει πλέον γίνει το στάνταρ και το αναμενόμενο. Αναφέρομαι στην πολιτική του γρήγορου κέρδους που βλέπουμε παντού στην gaming βιομηχανία και που παρουσιάζεται υπό την μορφή διάφορων γνωστών πρακτικών όπως τα μπόνους προ-παραγγελίας και τα season passes, πρακτικές δηλαδή που αποσκοπούν στο να απομυζήσουν από τον καταναλωτή όσο περισσότερο χρήμα γίνεται και όσο πιο σύντομα γίνεται.

Δυστυχώς το προς ανάλυση ζήτημα αυτό δεν είναι ούτε καινούριο αλλά ούτε και δείχνει σημάδια πως πρόκειται να εξαφανιστεί. Έχει ριζωθεί εδώ και χρόνια στα θεμέλια του πως λειτουργεί η οικονομία της gaming βιομηχανίας και παρά το γεγονός πως η παρουσία του είναι εμφανώς ενοχλητική, αυτό παραμένει πεισματικά στην θέση του αγέρωχο και ακούνητο, ζητώντας μας συνέχεια λεφτά για προϊόντα τα οποία δεν έχουμε καν δει. Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να καταλάβει κανείς για ποιον λόγο οι πολιτικές αυτές είναι αρεστές στις εταιρίες του χώρου, αυτό που είναι όμως δύσκολο να γίνει αντιληπτό είναι γιατί τις δεχόμαστε και -ακόμα χειρότερα- γιατί τις τροφοδοτούμε με τις αποφάσεις και πράξεις μας ως gamers και καταναλωτές. Προτού όμως επεκταθώ σε αυτό ας ξεκαθαρίσουμε για τι πράγμα μιλάμε.

Οι ρίζες του κακού
Τα περισσότερα -αν όχι όλα- games που κυκλοφορούν πλέον είναι διαθέσιμα για αγορά πολλούς μήνες πριν την επίσημη και κανονική ημερομηνία κυκλοφορίας τους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται προπαραγγελία και εμφανίζεται τόσο στις retail όσο και στις ψηφιακές εκδόσεις παιχνιδιών. Οι ρίζες της πρακτικής αυτής προέρχονται από την εποχή που τα games πωλούνταν μόνο σε φυσικά και πολλές φορές περιορισμένα σε αριθμό αντίτυπα, γεγονός που οδηγούσε πολλούς gamers που ήθελαν να έχουν πρόσβαση σε αυτά από την πρώτη μέρα κυκλοφορίας να τα προπαραγγέλνουν για να σιγουρέψουν την απόκτησή τους.

Η λογική αυτή που γεννήθηκε από ανάγκη εξελίχθηκε σε συνήθεια τροφοδοτούμενη αποκλειστικά και μόνο από κεκτημένη ταχύτητα. Ακόμα και όταν ο περιορισμός της διαθεσιμότητας σταμάτησε να αποτελεί πρόβλημα, ακόμα και όταν η αγορά έκανε στροφή προς το ψηφιακό και την κυριολεκτική αφθονία διαθεσιμότητας που αυτό συνεπάγεται, οι προπαραγγελίες συνέχισαν να υπάρχουν μιας και πλέον είχε περάσει στο συλλογικό ασυνείδητο των gamer πως κάτι τέτοιο είναι αναμενόμενο και λογικό. Φυσικά τόσο οι εταιρίες πώλησης όσο και οι εταιρίες έκδοσης άλλο που δεν ήθελαν μιας και πληθώρα προπαραγγελιών συνεπάγεται γρηγορότερη απόσβεση δαπανών και γρηγορότερα κέρδη.

Μία παράλογη πραγματικότητα
Κάπως έτσι λοιπόν σύσσωμη η gaming βιομηχανία άνοιξε τα χέρια της και αγκάλιασε την ιδέα της προπαραγγελίας, μία ιδέα τόσο ριζικά παράλογη και βλακώδη που αν προσπαθήσει κανείς να την εξηγήσει σε οποιονδήποτε μη γνώστη του χώρου, θα έχει να αντιμετωπίσει δύσπιστα βλέμματα ειλικρινούς ανησυχίας. Αυτό διότι θεωρούμε αποδεκτό το να πληρώνουμε πραγματικά λεφτά για ένα προϊόν το οποίο όχι μόνο δεν μπορούμε να πιάσουμε στα χέρια μας και να παίξουμε αλλά και οποιαδήποτε επαφή που έχουμε με αυτό προέρχεται αποκλειστικά και μόνο από το στοχευμένο και πολλές φορές παραπλανητικό υλικό marketing της εκάστοτε κυκλοφορίας. Δηλαδή από τα trailer που περιέχουν μονταρισμένα cinematics, τα gameplay πλάνα που δείχνονται πριν την κυκλοφορία και είναι επιλεγμένα ώστε να παρουσιάζουν την καλύτερη πλευρά και μόνο του επερχόμενου παιχνιδιού και τα λόγια των developers και των PR αντιπροσώπων που σκοπό έχουν να πουλήσουν και όχι να ενημερώσουν. Και με αυτές μόνο τις πληροφορίες θεωρείται λογική απόφαση κάποιος να προχωρήσει σε αγορά.

Αν συνδυαστεί η εκ φύσεως αστάθεια λογικής που περιβάλλει την ιδέα της προπαραγγελίας στον πυρήνα της με την ανερυθρίαστη έλλειψη ειλικρίνειας που έχουν δείξει οι αντιπρόσωποι της βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια, η απόφαση προπαραγγελίας μετατρέπεται από απλά επίφοβη αγορά σε κυριολεκτικό τζόγο. Υπάρχουν άπειρα παραδείγματα παιχνιδιών τα οποία παρουσιάστηκαν σε διαφημιστικό υλικό με πολύ υψηλότερη ποιότητα γραφικών από αυτήν που τελικά έφεραν στην τελική τους κυκλοφορίας ή και έτρεχαν σε υψηλότερη ανάλυση και frame rate. Αυτό βέβαια είναι το λιγότερο μιας και υπάρχουν άλλες τόσες περιπτώσεις όπου η τελική έκδοση δεν είχε περιεχόμενο που παρουσιάστηκε πριν την κυκλοφορία ή χαρακτηριστικά που μας υποσχέθηκαν οι developers πως θα υπάρχουν τελικά δεν υπήρξαν ποτέ. Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να αναγνωρίσουμε μία και καλή πως ό,τι βλέπουμε πριν την κυκλοφορία ενός game δεν είναι αντιπροσωπευτικό της πραγματικής ποιότητας αυτού.

Συμφωνία με τον διάβολο
Όπως προαναφέρθηκε όμως οι μεγάλες εταιρίες έχουν καταβολευτεί με την κατάσταση αυτή μιας και μπορούν να βασιστούν στο φανταχτερό τους διαφημιστικό υλικό για να δημιουργήσουν πωλήσεις αντί να βεβαιωθούν πως το τελικό προϊόν είναι λειτουργικό και ποιοτικό. Έτσι βλέπουμε πολλά games να κυκλοφορούν σε άθλια και φανερώς μισοτελειωμένη κατάσταση -διότι αν έχεις ήδη βγάλει κέρδος πριν κυκλοφορήσεις το προϊόν σου, τι κίνητρο έχεις να το ολοκληρώσεις- ή άλλα games να μοσχοπουλάνε παρά το γεγονός ότι δέχονται σχεδόν καθολικά αρνητικές κριτικές. Και το πρόβλημα που προκύπτει είναι διπλής φύσεως γιατί από την μία έχουμε μια βιομηχανία τόσο απασχολημένη με το marketing και τον πρόωρο εντυπωσιασμό που κάπου ξεχνάει πως αυτά δεν είναι αυτοσκοπός και από την άλλη έχουμε την σοβαρή πιθανότητα πολλοί gamers να αγοράζουν παιχνίδια που δεν πραγματικά θέλουν απλά και μόνο γιατί δεν είχαν την υπομονή να ενημερωθούν σωστά σχετικά με αυτά.

Οι συνέπειες αυτές είναι αρκετά προφανείς για τον καθένα και εδώ που τα λέμε δεν αρκεί πάντα ο φθηνός εντυπωσιασμός για να πετάξουμε την λογική μας ως αγοραστές από το παράθυρο. Ως εκ τούτου ένα κάπως πιο πρόσφατο trend είναι να προσπαθούν οι εταιρίες να παρουσιάσουν την προπαραγγελία ως ωφέλιμη και οικονομική, προσφέροντας μπόνους αποκλειστικό υλικό σε όσους προχωρήσουν σε αυτή. Το υλικό αυτό μπορεί να είναι οτιδήποτε από ασήμαντα cosmetics μέχρι δωρεάν κάποιο DLC ή κάποια έξτρα πανοπλία ή όπλο. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου κυριολεκτικά κόβεται περιεχόμενο από το κυρίως παιχνίδι ώστε να χρησιμοποιηθεί σαν δόλωμα. Δεν έχουμε να κάνουμε λοιπόν με μία πιο οικονομική πρόταση αλλά με μία πρόταση που έχει τεχνητά δημιουργηθεί ώστε να φαίνεται πιο ελκυστική από ότι πραγματικά είναι διότι μην ξεχνάμε πως ότι και να μας προσφέρουν δωρεάν με την προπαραγγελία συνεχίζει αυτή να είναι μια τυφλή και απαίδευτη αγορά, μία συμφωνία με τον διάβολο της ελεύθερης αγοράς.

Ακολουθώντας την ίδια λογική κάποια στιγμή ήρθε στην ζωή και η επόμενη φανταστική ιδέα, το season pass. Επειδή δεν ήταν αρκετό το να προσπαθούν να μας ζητάνε λεφτά για παιχνίδια που δεν έχουμε δει ακόμη, αποφάσισαν να αρχίσουν να μας ζητάνε λεφτά και για τα DLC αυτών πριν καν τα δούμε. Και επειδή ούτε αυτό ήταν αρκετό αποφάσισαν να μας τα προσφέρουν και τα δύο αυτά μαζί για προπαραγγελία σε ένα "προνομιακό" πακέτο των 100 ευρώ. Είμαι της άποψης πως τα ΑΑΑ games έχουν ήδη εξαιρετικά υψηλή τιμή, αλλά τουλάχιστον αυτή μπορώ να την δεχθώ. Αντίθετα το να έρχεται μία εταιρία και να μου λέει να πληρώσω 100 ευρώ πριν καν κυκλοφορήσει ένα παιχνίδι ώστε να έχω πρόσβαση στο σύνολο του περιεχομένου του, τότε θεωρώ πως με προσβάλει ως καταναλωτή.

Επιπλέον είναι φανερό πως σκοπίμως πολλά games δεν αποτελούν ολοκληρωμένο έργο αν δεν συνδυαστούν με τα DLC τους. Δεν έχω κάποιο πρόβλημα de facto με την ύπαρξη των DLC αλλά απαιτώ το κυρίως παιχνίδι να είναι αυτόνομο και αυτοτελές χωρίς να χρειάζεται DLC για να αποκτήσει νόημα και πληρότητα. Είναι φανερό όμως πως πολλές φορές αυτό σκόπιμα δεν συμβαίνει ώστε να αυξήσει την αξία του season pass το οποίο όμως επίσης απαιτεί από εμάς τυφλή χρηματική επένδυση για ένα προιόν που δεν έχουμε δει. Για παράδειγμα προσωπικά είμαι τεράστιος φαν της σειράς Battlefield αλλά από το 3 και μετά κάθε φορά που κυκλοφορεί ένα καινούριο ο τρόπος με τον οποίον προωθείται μου προκαλεί αηδία διότι είναι προφανές πως η συνολική εμπειρία του Battlefield απαιτεί την αγορά του Premium (φανταχτερό όνομα της EA για το σχετικό season pass) και δεν ντρέπονται καν να το πούνε καθώς ζητάνε από τον κόσμο να πληρώσει διπλή τιμή για το παιχνίδι τους.

Έχουν γίνει κάποιες κινήσεις για να εξαλειφθεί το φαινόμενο αυτό, μεγαλύτερη εκ των οποίων είναι η δυνατότητα refund που έχει προστεθεί στο Steam με σκοπό να κάνει τις προπαραγγελίες πιο ασφαλείς για τον αγοραστή. Παρόλα αυτά το πρόβλημα δεν θα λυθεί στο σύνολό του αν δεν σταματήσουμε να υποκύπτουμε στον ψεύτικο πειρασμό που δημιουργούν τα μπόνους προπαραγγελίας και αν δεν αναγνωρίσουμε πως εντέλει μόνο κατά μας λειτουργεί αυτή η πρακτική μιας και στέλνει στις εταιρίες το μήνυμα πως είμαστε διατεθειμένοι να τους δίνουμε τα λεφτά μας προτού μας αποδείξουν πως τα αξίζουν. Η πρόταση μου είναι να γίνουμε όλοι μας λίγο πιο υπομονετικοί, να μην ενθουσιαζόμαστε υπερβολικά με διαφημιστικό υλικό και να το αντιμετωπίζουμε με τον σκεπτικισμό που του αρμόζει και τέλος να ενημερωνόμαστε για το κατά πόσο αξίζει μία αγορά από reviews που εμπιστευόμαστε και από ειλικρινές gameplay υλικό που δεν προέρχονται από τους developers.

Σε περίπτωση που το χάσατε στο Console Wars της προηγούμενη εβδομάδας με αφορμή την απογοητευτική ανακοίνωση του Infinite Warfare έκανα κάποια σχόλια για την σειρά Call of Duty στο σύνολο της.

Ένα αρκετά παρόμοιο ζήτημα που σχετίζεται και αυτό με το κυνήγι του γρήγορου κέρδους είναι τα μισοτελειωμένα games. Δείτε το σχετικό editorial του Μάνου Γρυπάρη πάνω στο θέμα.

Πείτε μας την γνώμη σας για το γενικότερο φαινόμενο των προπαραγγελιών στα σχόλια και μπείτε στο σχετικό forum topic για να ενημερώνεστε για όλες τις στήλες του GameWorld.